‘Ik vind het niet oké’, zegt scheikundepromovendus Tessa Gote die dit collegejaar aan haar PhD-traject in Leiden is begonnen. ‘De reiskostenvergoeding is zeven cent per kilometer. Dat is echt ondermaats. Er is echter ook een maximum ingesteld van 45 euro per maand. Dat is een nog groter probleem. Ik schrok hier echt van.’
Gote woont in Amsterdam. ‘Mijn treinabonnement Amsterdam Lelylaan-Leiden Centraal kost 240 euro per maand. Ik moet dus zelf bijna tweehonderd euro bijleggen. Dat vind ik niet kunnen en dan woon ik nog relatief dichtbij. En ook voor collega’s die met de auto komen is Leiden ongunstig.’
Haar collega bij scheikunde Jeroen Brzoskowski is nog meer geld kwijt. ‘Ik woon in Tilburg en betaal 370 euro per maand voor de trein’, vertelt hij. ‘Daar vergoedt de universiteit iets meer dan tien procent van. Ik vind dat wel karig, want een eerstejaars promovendus krijgt 2.100 euro op zijn rekening gestort. Ongeveer twintig procent van mijn inkomen lever ik dus in bij de NS.’
Stijgende kosten
Daar komt nog bij dat de kosten flink omhoog gaan, zegt Gote. ‘De boodschappen worden duurder en de energieprijzen stijgen. Daarvoor word je niet gecompenseerd door de universiteit.’ Tijdens de daluren reizen is ook geen optie. Gote geeft van negen tot vijf onderwijs in het lab. ‘Ik kan niet zeggen: ik ben er om tien uur en ga om acht uur weer weg.’
Voor veel medewerkers is de lage reiskostenvergoeding een probleem, en naar (de buurt van) Leiden verhuizen is vaak geen optie. ‘In deze onprettige woningmarkt is het lastig om een huis te vinden’, zegt Brzoskowski. ‘Ik hoop binnenkort in Sassenheim te gaan wonen, dan ben ik nog maar 62 euro per maand kwijt.’ Gote: ‘Voor promovendi die uit het buitenland komen, is de moeilijke huizenmarkt ook een groot nadeel.’
Het maximum van 45 euro per maand is het grootste struikelblok, beaamt Nicole van Os, studiecoördinator bij Geesteswetenschappen en namens de Algemene Onderwijsbond voorzitter van het Lokaal Overleg, waarin de vakbonden met de universiteit spreken. ‘Bij andere universiteiten is dat maximum vaak een stuk hoger. De TU Eindhoven heeft bijvoorbeeld een plafond van 150 kilometer per dag, met 12 cent per kilometer. Dat is een maximum vergoeding van 320 euro per maand, als je uitgaat van 214 werkdagen per jaar en dus 17,8 werkdagen gemiddeld per maand bij 1,0 fte.’
Groningen keert maar 4 cent per kilometer uit, ‘maar kent wel een veel hoger maximum dan Leiden’, zegt Van Os.
Werving
Gote vindt ‘minimaal vijftig procent van de reiskosten vergoed krijgen’ reëel. ‘Maar je zou meer mogen verwachten. Het minste wat de universiteit kan doen, is de vergoeding omhoog brengen naar de onbelaste vergoeding van 19 cent per kilometer.’
De vakbonden proberen de vergoeding omhoog te krijgen. ‘Al jaren komt uit de Personeelsmonitor naar voren dat de lage reiskostenvergoeding een heikel punt is voor medewerkers’, zegt Van Os. ‘Ook vormt het een probleem bij werving, gezien de soms krappe arbeidsmarkt.’
Ook bestuurders erkennen dat. Rechtendecaan Joanne van der Leun zei onlangs tijdens een faculteitsraadsvergadering dat het lastiger is om personeel te vinden. ‘Wat we vaak horen is dat de reiskostenvergoeding in Leiden relatief laag is. Dat punt komt regelmatig op tafel.’
In mei 2022 hebben de vakbonden een memo aan het college van bestuur gestuurd, vertelt Van Os. ‘Naast het ophogen van het maximum zouden we ook graag willen dat het college het openbaar vervoer stimuleert boven gemotoriseerd verkeer door te differentiëren.’ Ze zou graag een vergoeding op basis van afstand zien. ‘Dus een maximum aan kilometers per dag vergoeden, bijvoorbeeld 65 kilometer per dag, enkele reis. Een open vraag is of het een idee is om te nivelleren; verschil aan te brengen in de vergoedingen gekoppeld aan salarisschaal.’
Thuiswerken
Ook in de universiteitsraad is er aandacht voor de problematiek. ‘We behandelen nu de begroting’, zegt Max van Haastrecht, raadslid voor PhDoc, de partij voor promovendi en postdocs. ‘Ik heb een schriftelijke vraag over de reiskostenvergoeding aan het college gesteld. Er is reeds aangegeven dat momenteel de mogelijkheid tot een ruimere reiskostenvergoeding wordt onderzocht. Binnenkort is er een bijeenkomst met de rector en de vertegenwoordigers van promovendi en zal dit ook aan bod komen.’
De zorgen zijn bekend bij het college, reageert universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke. ‘Het is op dit moment lastig in de toekomst te kijken omdat er onzekere tijden zijn en nog aankomen. Denk bijvoorbeeld aan stijging van de energieprijzen. Dit heeft een impact op de financiële mogelijkheden van de universiteit.’
Verder is thuiswerken een punt van aandacht. ‘Ook daarvoor bestaat een vergoeding: sommige mensen werken bijvoorbeeld meer thuis dan anderen. Dat weegt allemaal mee in deze discussie.’
Er zijn meer mogelijkheden naast de basisregeling. In het keuzemodel arbeidsvoorwaarden kan een werknemer een aanvullende reisvergoeding aanvragen.
De universiteit berekent het aantal woon-werk-kilometers op basis van een gemiddelde van de medewerker en vermenigvuldigt dit met €0,19. Het systeem brengt het bedrag dat daar uitkomt in mindering op het brutoloon. Daardoor betaalt een medewerker minder inkomstenbelasting.
Maar het is slechts één mogelijkheid in dat model, zegt Nicole van Os. ‘Er zit bijvoorbeeld ook een vergoeding voor een fiets, de contributie sportschool en het lidmaatschap voor vakbonden in. Het is dus een beetje sigaar uit eigen doos.’
Bij de belasting kun je overigens ook aftrek krijgen voor woon-werkverkeer als je met het OV reist, aldus Van Os.