Dit blijkt uit een onderhandelingsdocument van universiteitskoepel VSNU waar WO-beleidsblog ScienceGuide de hand op wist te leggen.

De Nederlandse overheid en diverse wetenschapsfinanciers willen dat er een einde komt aan de betaalmuren rond wetenschappelijke publicaties. De uitgeverijen van die publicaties – waarvan Elsevier de grootste is, met belangrijke titels als Cell en The Lancet – verdienen hun geld met het verlenen van toegang tot die publicaties, dus die werkten daar slechts schoorvoetend aan mee. Namens alle Nederlandse universiteitsbibliotheken onderhandelt de VSNU met de grote uitgevers over kosten, voorwaarden en toegankelijkheid.

Uit dat onderhandelingsdocument van ScienceGuide blijkt dat Elsevier bereid is een grote stap te maken: alles mag openbaar. In ruil voor universitaire meta-data. Daar valt volgens de VSNU over te praten. Eigenlijk moest in januari alle wetenschap al open access zijn, namelijk.

‘Het is goed dat Scienceguide dit openbaar maakt, want dit is niet iets waar drie universitaire onderhandelaars even over mogen beslissen’, stelt taalwetenschapper prof. dr. Johan Rooryck. Behalve hoogleraar in Leiden is hij ook ‘Open Access Champion’ van COAlition S, het samenwerkingsverband dat de betaalmuren moet slechten.

‘Als coalitie willen we niet voorbij onze missie gaan, en ons niet mengen in onderhandelingen’, benadrukt hij. ‘Maar als Nederlandse wetenschapper heb ik hier zorgen over. Je moet goed nadenken over hoeveel en wat je openbaar maakt, en dat nadenken moet samen met juristen en data-wetenschappers. Die data is geld waard, maar we weten niet hoeveel; dat maakt het lastig onderhandelen. Als ik een klomp goud op straat vind, laat ik dan de plaatselijke edelsmid mij vertellen hoeveel die waard is?’

Die metadata zullen in dit geval gegevens zijn over hoeveel onderzoekers een universiteit heeft, waar ze publiceren, hoeveel en welke artikelen er gedownload worden, wie er funding heeft, enzovoort. Hoe verdien je daar geld mee? Rooryck: ‘Elsevier lijkt het publiceren minder belangrijk te vinden, en heeft het businessmodel omgegooid. Waarmee ze precies gaan komen, weet ik niet. U kunt bijvoorbeeld denken aan betaald advies aan bestuurders: welke wetenschappers zijn volgens hun analyse up and coming, en zouden aangenomen moeten worden?’

Het delen van data is niet per se verkeerd, stelt Rooryck. ‘De Britse wetenschapsfinancier UKRI zet veel van zulke gegevens al online. Als je data deelt, deel ze dan met iedereen. En als een uitgever daar dan zijn voordeel mee wil doen, dan is dat prima.’