De afgelopen maanden zijn er twee onderzoeken verschenen waarin wordt geopperd om het academisch jaar in te korten. The Young Academy Leiden en de Jonge Akademie van wetenschapskoepel KNAW stellen dat Nederlandse universiteiten in vergelijking met hun buitenlandse collega’s vaak een langer academisch jaar hebben.
De jaarkalender van Nederlandse universiteiten telt gemiddeld 30 onderwijsweken, tentamenperiodes niet meegerekend, schrijft de Akademie. ‘Dat is meer dan in omringende landen vaak het geval is. Zo telt de kalender van de Universiteit Gent 24 onderwijsweken, die van de University of Saint Andrews in Schotland heeft er 21.’ In totaal vergelijkt de Akademie Nederlandse universiteiten met zes Europese instellingen.
Leiden heeft overigens 26 onderwijsweken volgens de Akademie, dat is al het minst van de Nederlandse universiteiten. De Erasmus Universiteit is koploper met 35 weken. Verder valt het de Akademie op dat Nederlandse universiteiten vaak meer tentamenweken hebben dan de buitenlandse.
‘Wij constateren dat studenten en docenten in Nederland het onderwijsjaar vaak als extreem lang ervaren’, aldus de Akademie. ‘Voor wetenschappers betekent dit dat onderwijs, onderzoek en leidinggevende taken bijna gedurende het hele jaar hun aandacht vragen, wat leidt tot inefficiëntie en een verdere verergering van de reeds torenhoge werkdruk.’
Volgens The Young Academy Leiden is het fnuikend voor docenten dat er aan de Leidse universiteit zo weinig tijd zit tussen de semesters. Al het onderzoek moet daardoor in de zomer plaatsvinden, maar dan is er eigenlijk ook geen tijd. Het is nu vaak kiezen tussen op vakantie gaan of toch onderzoek doen. Dat geeft extra stress. De Academy noemt dat een ‘ongezonde keuze’.
Voor studenten biedt het academische jaar ‘tussen september en juli geen enkel rustpunt’, schrijven de collega’s van de Jonge Akademie. Dit zorgt voor vermoeidheid en stress, en ontneemt studenten bovendien ruimte voor reflectie en verbreding.’
Uiteraard heeft inkorten ook nadelen. Het onderwijs wordt intensiever. De Akademie stelt voor om heel goed naar de verschillende disciplines te kijken. Studies met veel labwerk stellen andere eisen aan tijd dan opleidingen die dat niet hebben. Er moet vooral een jaarkalender komen die meer flexibiliteit mogelijk maakt.
De rapporten kwamen onlangs aan bod in de faculteitsraadsvergadering van Rechten. ‘Ik weet uiteraard dat dit niet onder facultair beleid valt, maar het is goed om er aandacht voor te vragen. Zeker in het kader van de werkdruk’, zei personeelsraadslid Gert Jan Geertjes. ‘Kan het Leidse jaar niet wat ingekort worden?’
Ook de studenten in de raad zagen een aanpassing wel zitten. ‘De zomervakantie is voor eerstejaars heel lang, als je alles in een keer haalt tenminste’, zei Casper Oort van studentenpartij LSP. ‘Eind december is het juist heel druk. In de vakantie vier je kerst met stress, want 3 januari is je eerste tentamen. Dat is niet goed geregeld.’
Voor docenten is de situatie wel anders, die hebben in de zomer helemaal niet veel tijd voor onderzoek, reageerde decaan Joanne van der Leun. ‘Die beginnen al heel vroeg met de voorbereiding van het nieuwe collegejaar, terwijl ze dan pas net klaar zijn met het nakijken van hertentamens.’
Aan aanpassingen zitten ook nadelen. ‘Er is een universitaire jaarindeling, het heeft ongelooflijk veel voeten in de aarde gehad om dat voor elkaar te krijgen’, zei Van der Leun. ‘Maar die indeling werkt niet voor iedereen even goed. We zijn ons er ook van bewust dat het ontzettend veel extra werk met zich meebrengt als je aan dit soort knoppen gaat draaien.’
‘Er circuleert nu een houtskoolschets van het nieuwe strategisch plan van de universiteit en daar staat iets in van “we gaan dit onderzoeken”’, vertelde Van der Leun. ‘De vice-decanen onderwijs hebben erover gesproken. Er moet serieus naar worden gekeken.’