Het initiatief komt van studentraadslid Wessel Kornegoor (ONS), die een voorstel heeft ingediend bij het faculteitsbestuur. Aanleiding is het Israël-Palestina-debat en een onderzoek door Mare waaruit bleek dat de Universiteit Leiden in elf Europese onderzoeksprogramma’s samenwerkt met Israëlische instellingen. Verschillende onderzoekers en experts noemden die samenwerking ‘dubieus’ en ‘zeer twijfelachtig’.

Het ‘do no harm’-principe houdt kortgezegd in dat onderzoek geen schade mag toebrengen aan het milieu, personen of de samenleving.

‘Het doel van het voorstel is dat zowel individuele onderzoekers als instituten en de faculteit beter nadenken over wat er – bijvoorbeeld door andere overheden – met hun onderzoeksresultaten gedaan kan worden’, licht Kornegoor telefonisch toe. ‘Door dat explicieter te maken in de procedure voorafgaand aan een onderzoek, draagt het er mogelijk aan bij dat bepaald onderzoek niet meer wordt gedaan in samenwerking met bepaalde partijen of zelfs helemaal niet meer wordt gedaan.’

Het voorstel moet een aanvulling worden op de facultaire checklist van de ethische commissie (die geldt voor zowel Geesteswetenschappen als Archeologie). Die commissie beoordeelt onder meer of onderzoek voldoet aan de criteria van ethische wetenschap.

In die checklist wordt al wel genoemd dat onderzoekers langs de commissie moeten zodra het onderzoek ‘gepaard gaat met het gebruik van elementen die schade kunnen toebrengen aan mensen, het milieu of dieren’.

Kritiek op verwoording

Maar dat vindt de faculteitsraad niet dekkend genoeg. ‘In die checklist gaat het erom dat het onderzoek zelf geen kwaad mag doen, terwijl het in ons voorstel gaat over de onderzoeksresultaten’, aldus Kornegoor.

De raad staat achter zijn voorstel, maar uitte wel kritiek op de verwoording. Elizabeth den Boer zei het voorstel alleen te steunen zolang het ‘breder wordt getrokken en niet uitsluitend over Israël-Palestina gaat’. Andere raadsleden onderschreven dat.

Kornegoor begreep die kritiek en zei dat het doel van zijn voorstel is dat het juist ook geldt voor andere samenwerkingen. Decaan Mark Rutgers zegde toe het voorstel voor te leggen aan de ethische commissie, die bekijkt of de checklist ermee kan worden aangevuld.

Kornegoor: ‘Ik hoop dat het lukt, en dat het in de toekomst het risico verkleint dat de universiteit vaker in Mare moet teruglezen dat er nog meer dubieuze banden zijn. Dat kan nog steeds gebeuren, maar er zit dan wel een extra check op.’