‘Wij zijn geen proefkonijnen!’ Die noodkreet wappert maandagmiddag aan de Leidse Koornbrug. Onder een enorm spandoek staat Ylke van der Zwet (23) in een megafoon te schreeuwen. ‘We weten allemaal dat politici nogal eens dingen willen vergeten en wij willen niet vergeten worden dit keer!’

Want inderdaad: de meeste politieke partijen hadden de afschaffing van het leenstelsel weliswaar in hun verkiezingsprogramma staan, maar de formatie moet nog beginnen en de afgelopen weken hebben geleerd dat sommige bewindslieden er niet overal ‘een actieve herinnering aan hebben’.

Vandaar dat tientallen studenten zich verzameld hebben om die herinnering levend te houden, tijdens een protest die onderdeel is van de landelijke campagne #nietmijnschuld, opgezet door de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) en jongerenvakbond FNV Young & United.

‘schuldenmachine’

‘Wij willen dat het leenstelsel wordt afgeschaft’, legt woordvoerder Dominique van der Zwaan uit. ‘Het idee was dat het geld dat ermee werd bespaard zou worden gebruikt voor het verbeteren van het onderwijs. Maar daar hebben wij niks van gemerkt.’

Daarom eisen de studenten een terugkeer van de basisbeurs en volledige compensatie voor studenten die onder de huidige ‘schuldenmachine’ vallen en zo de dupe zijn van een ‘mislukte bezuinigingsexperiment’. Tot slot mag het geld voor de basisbeurs niet uit de onderwijsbegroting komen.

Oorspronkelijk was er ook een protestmars gepland van het Centraal Station naar de Koornbrug, maar heeft de gemeente dit een paar dagen eerder verboden waarbij de groep actievoerders ook nog eens werd afgeschaald van 70 naar 30 personen. Met tegenzin hebben de betogers hier gehoor aan gegeven, zegt organisator Van der Zwet: ‘Want het gaat om de inhoud en niet de vorm.’

‘master of armoede’

Ondertussen verschijnen er allerlei leuzen op de straatstenen van de Nieuwe Rijn en het Stadhuisplein. Actievoerders spuiten de hashtag #nietmijnschuld, samen met de strijdkreet: ‘Compensatie voor de schuldengeneratie!’

Verderop ontstaat een spoor van stoepkrijt met leuzen als ‘master of armoede’ (waarvan het laatste woord het doorgekraste ‘arts’ vervangt) of ludieke Tikkies voor premier Rutte: ‘Ik krijg nog 70.000 euro van je Mark.’

Ook twee meisjes van vijf en acht jaar zijn inmiddels begonnen om de straat met stoepkrijt op te fleuren. Vader Ruben Bres zegt te hopen op betere tijden, als zijn eigen ‘kids’ gaan studeren.

‘Als ik hoor van studenten en mijn eigen vrienden dat je nu al met duizenden euro’s schuld begint aan je eerste baan, dan heb je echt een groot probleem en sta je op achterstand.’

Veel extra stress

‘Studieschulden van 50.000 euro zijn echt niet raar’, zegt Van der Zwet. Volgens haar is het tijd voor ‘een socialistischer systeem’. ‘Je zult hogere belasting op grote bedrijven moeten heffen’, vult LSVb-voorzitter Lyle Muns (27) aan. ‘Die hebben namelijk veel baat bij een hoogopgeleide bevolking en zullen hieraan moeten bijdragen.’

Van der Zwet ondervond aan den lijve hoe de financiële druk kan oplopen, toen ze vanwege een burn-out vroegtijdig met haar master sterrenkunde in Leiden stopte. ‘Om te kunnen blijven wonen waar ik woon, moet ik gewoon door blijven lenen. Zo bouw ik dus eigenlijk voor niks een schuld op en dat zorgt voor veel extra stress. Voor studenten die vertraging oplopen, zou juist een basisbeurs meer rust geven.’