‘Op mijn achttiende werd ik ondervraagd door de Immigratie- en Naturalisatie Dienst. Dan ga je als jongeman naar een kamer en stelt een rechercheur bizarre vragen als: "Waarom ben je hier naar toe gekomen? Waarom ben je naar hetzelfde land gegaan als je ouders? Heb je oorlogshandelingen meegemaakt, werd je bedreigd door de regering?" Het was een hele vreemde ervaring. Ik kwam als 13-jarige hier en kon nergens anders heen. Er viel niets te kiezen.’
George Tobal (1986) kwam in 1999 vanuit Syrië naar Nederland. Pas in 2010 kreeg hij een verblijfsvergunning. Over die jaren van onzekerheid maakte hij de voorstelling Vertreksvergunning, die dinsdag in Leiden is te zien.
De theatertour maakt deel uit van een campagne van de Stichting voor Vluchteling-Studenten (UAF) die het groeiende aantal gevluchte Syriërs wil ondersteunen.
‘Destijds waren de procedures veel trager’, zegt Tobal. ‘Er zijn zowel aan onze kant als die van de Staat veel dingen fout gelopen. We zijn op straat gezet en moesten het daar maar zelf verder uitzoeken. We hebben zelfs nog in een ander land asiel aangevraagd maar zijn uiteindelijk toch weer in Nederland terechtgekomen.
‘Ik sprak pas nog een man uit Soedan. Hij is nu veertig en kwam als twintigjarige naar Nederland. Voor zo iemand is het haast onmogelijk om nog een normaal bestaan op te bouwen.’
Tobal lukte dat wel. Hij werd acteur en theatermaker. ‘Ik keek in het asielzoekerscentrum veel naar de televisie. Ik zag de mensen op het scherm en toen had ik wel het idee: "Ik wil daar ook zijn."
‘Maar toen ik in contact kwam met Stichting de Vrolijkheid en zij vroegen of ik in een toneelstuk wilde meespelen, dacht ik eerst nog: "Theater maken is voor mietjes." Ze boden echter 150 euro, en voor dat geld deed ik alles. We kregen namelijk maar een klein bedrag van het centrum.
‘Later werd ik vrijwilliger bij theatergroep DOX. Ik vond spelen leuk en was er ook goed in. Met hulp van de UAF kon ik aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten studeren.’
Het lange verblijf in asielzoekerscentra heeft een grote invloed op hem gehad. ‘Die langdurige onzekerheid vreet aan je. Ik investeer minder snel in vriendschappen. Als ik iemand ontmoet, houd ik er al rekening mee dat weer afscheid moet nemen. Mijn vriendin vindt dit zorgelijk. Wat haar betreft ga ik in therapie. Maar dan komt er weer allerlei ellende naar boven. Dan wordt het alleen maar erger.
‘Ik weet ook: slechter dan toen kan het niet gaan. Ik heb op straat geleefd en heel veel shit meegemaakt. Ik weet dat ik me ook in die situatie kan redden. Ik ben nog wel steeds bang dat ik mijn portemonnee verlies. Daar zit namelijk mijn verblijfsvergunning in. Dat stukje plastic is mijn meest kostbare bezit. Ik kijk wel eens naar dat document van vier bij zes centimeter en stel mezelf de vraag: "Is dat elf jaar van mijn leven waard geweest?" Het is lastig om dat te zeggen. Nu is het oorlog in Syrië en ben ik natuurlijk blij dat ik niet ben teruggestuurd. Stel je voor dat wij daar nu zouden zitten.’
George Tobal, Vertreksvergunning
Theater Ins Blau, 25 november, toegang gratis