Cultuur
Wat maakt jou jou?
Zijn we lijnentrekkers of ontdekkingsreizigers? Om die vraag te beantwoorden deelt het Nieuw Utrechts Toneel het publiek in tweeën.
Else van der Steeg
donderdag 12 september 2019
Foto Bas Duijs

Als toeschouwers aankomen bij de tent waar de voorstelling Grens wordt opgevoerd, worden zij tegengehouden door een douanepost. Die leidt hen direct naar de óf linker- óf de rechterkant van de tent. De tent staat in het Leidse Park Matilo, en wordt in tweëen gesplitst door een rode tafel van vijftig meter. Precies op de plek waar de tafel staat, liep ooit de Limes, de oude Romeinse grens.

De scheiding was een bewuste keus van schrijvers en acteurs Greg Nottrot en Floor Leene, van Het Nieuw Utrechts Toneel. ‘Je zit aan je eigen kant en hoort bij je eigen groep mensen’, zegt Leene. ‘De enige manier om naar de andere kant van de tent te komen, is door over de tafel heen te klimmen. Zo creëren we gelijk een "wij-zij"-gevoel.’

Waar gaat Grens over?

‘Met de locatie, de Limes, als uitgangspunt hebben we het over de grens in de zin van "wij versus zij". Waar eindig ik en begint de ander? Dit doen we aan de hand van een anekdote: Greg en ik zien op een dag een vreemde man aan onze tuintafel zitten en laten hem binnen. Als ook zijn zoon bij ons in huis komt wonen ontwikkelt zich de vraag: hoeveel ruimte geef je iemand? Waar ligt die grens?’

Hoe kwamen jullie daarop?

‘We hebben echt een keer iemand in onze tuin gehad, die in een slaapzak bij de tuintafel lag te slapen. In mijn herinnering heeft Greg hem toen een kopje koffie gegeven, maar hij weet dat al niet meer. Het is dus eigenlijk een heel dun lijntje, waarover we zijn gaan fantaseren: wat als we die man toen hadden binnen gelaten? Wat zou er dan gebeurd zijn?

‘We werken vaak documentair: we nemen een aspect uit ons karakter of dagelijks leven, vergroten dat uit en maken daar fictie van. We gebruiken onze eigen namen en situatie. Zo komen onze dochters en ons huis in het verhaal voor. Dus toen we het aan het schrijven waren, had ik wel iedere keer mijn eigen huiskamer voor ogen. Maar we maken ook karikaturen van onszelf. Gaandeweg schiet het verhaal steeds verder de fantasie in: het wordt steeds grotesker en op een gegeven moment zelfs absurd.’

Hoe dan?

‘Halverwege breken Tijs Huys en Wil van der Meer, die de vreemdelingen spelen, de voorstelling open. Zij ondervragen Greg en mij: waarom zijn wij de "wij"? Waarom is de hele cast wit, als gesuggereerd wordt dat "de ander" vluchtelingen zijn? Dit culmineert in een discussie over identiteit: wat maakt jou jou? Zijn wij lijnentrekkers of ontdekkingsreizigers? Aan de ene kant willen we dat iedereen gelijk is, willen we de grenzen wegpoetsen. Aan de andere kant willen we ons heel graag structureren als mens: weten wie je bent, wat je identiteit is, wat van jou is. Het is een vraagstuk waar wij ook niet direct een antwoord op hebben, maar dat we wel fascinerend vinden.’

PS|theater & Het Nieuw Utrechts Toneel, Grens, do 12 sept tot en met zo 15 sept, Park Matilo, € 40 - 43,50 (inclusief diner)