Tussen het rode fluweel, de kroonluchters en goudkleurige balkons van de Leidse Schouwburg transformeert Duits-Nederlandse entertainer en zanger Sven Ratzke (45) zondag in punkmuzikant Hedwig: de ster van punkrockmusical Hedwig and the Angry Inch, een cultklassieker uit de New Yorkse queerscene van eind jaren negentig. De show die bol­staat van jarenzeventig-glamrock, genderbenden en punkmuziek, is naar verluidt de favoriete musical van Cher en wijlen David Bowie.

‘Puur contrast, om in die prachtige schouw-burg met al het pluche Hedwig te mogen zijn, met haar kapotgetrokken netkousen en bierflesjes’, zegt Ratzke. Veel te chic eigen­lijk­, voor het personage dat hij beschrijft als ‘Nina Hagen meets Ziggy Stardust’.

Musical is een misleidende omschrijving, vindt hij. ‘Dan denk je waarschijnlijk aan The Sound of Music of The Lion King. Als je daarvan houdt, ga je dit vreselijk vinden. Het is zeker geen voorzichtige show. Vaak verla­ten een paar mensen wel de zaal. Aan de andere kant gaan ook ontzettend veel mensen uit hun dak.’

Verlepte punkband

Meer dan een musical is het een rockconcert van ‘wild uitgedoste’ Oost-Duitse frontdame Hedwig, ‘die met een verlepte, lijpe punkrockband begint te zingen’. Tijdens het concert ontvouwt haar levensverhaal: hoe ze ooit een man was die Hansel heette, in Oost-Berlijn woonde, en verliefd werd op een Amerikaanse soldaat. Die beloofde hem mee te nemen over de Muur en met hem te trouwen.

Daarvoor moest Hansel eerst vrouw worden. Ratzke: ‘Dus hij ondergaat die operatie, en dat gaat helemaal mis. Vandaar the angry inch in de titel – dat is wat ervan overbleef.

‘Hedwig zit tussen man en vrouw in, wordt gedumpt in een trailerpark in Kansas, de soldaat verlaat haar’, vervolgt hij. ‘Dan ontmoet ze een nieuwe grote liefde: Tommy. Samen maken ze muziek, maar ook hij gaat ervandoor en wordt een soort Harry Styles. Daar gaat het verhaal over: ze reist hem achterna en treedt intussen op.

‘Samengevat gaat het over die zoektocht naar de liefde, naar je andere helft. Hoe punk, gebroken en radicaal ze ook is, er volgt verzoening.’

Gedeeld punkerhart

Ratzke vertolkt Hedwig ‘on and off’ sinds 2013. De maker van het stuk, de Amerikaan John Cameron Mitchell, benaderde hem in New York omdat hij een Duitse Hedwig zocht voor een Berlijnse versie. Ratzke moest het worden, vond hij. ‘Als de maker je zijn blessing geeft, dan klopt het. En zo voelt het nog steeds. Hij zegt nu zelfs dat ik zijn favoriete Hedwig ben. Ik heb ook Berlijnse roots en word één met het personage.’

De show speelde drie jaar in Berlijn, en in 2014 twee weken in Nederland. Tussen de coronalockdowns in keerde het, jaren later, in 2020 weer maandelijks terug op het Duitse podium. De korte Nederlandse tour zit er bijna op: Leiden is de laatste stop.

Ratzke ‘deelt het punkhart’ van het perso­nage Hedwig. ‘Aanpassen, daar heb ik weinig mee. En zij ook niet.’ De entertainer werkt en werkte veel in New York, en speelt zijn hele carrière al met gender en androgynie. ‘Dat werd vroeger gezien als vooruitstrevend, en was ook niet altijd geaccepteerd. Maar ik wás gewoon zo, en zo ben ik nog steeds.’

Zuid-Koreaanse hit

De tijden zijn veranderd, merkt hij. ‘Toen wij begonnen werd het vaak gezien als een dragshow, en mensen vonden het een raar thema. De term non-binair bestond niet eens. Het stuk was zijn tijd ver vooruit, heel moedig. Er is nu veel meer acceptatie. Door series op Netflix en transpersonen op de cover van Vanity Fair is het zelfs de mainstream ingesleurd.’

Hoewel hij zich ook tijden herinnert waarin je het veel meer zag.‘Je zag mannen op straat in hakken en met boa’s om. Androgynie was een beweging van de jeugd die zei: we zetten ons af tegen het establishment, accepteer het maar. Heel maf dat die vrijheid daarna is gedempt.

‘Nu heb je twee uitersten: aan de ene kant de extreem progressieve politieke correctheid, waarvan je weinig mag zeggen, en aan de andere kant extreem conservatisme. Je ziet dat in Amerika boeken worden verbannen die over gender of seksualiteit gaan, dat is natuurlijk absurd. Er is geen middenweg. Mijn generatie denkt: wat is hier aan de hand?

‘Daarom vind ik Hedwig zo bevrijdend. Ze heeft overal schijt aan. Wat kan je haar nog aandoen? Ze is gedumpt, niet succesvol.’
Het is een echte Berlijnse productie, zegt hij, maar in Nederland spelen ze ‘70 procent in het Engels, 30 procent in het Duits’, zegt hij. ‘Sowieso zou ik aanraden om even in te lezen waar het precies over gaat. Het is een complex verhaal, en Hedwig wisselt vaak van personages en tijdlijnen.’

Maar de taalbarrière moet niet uitmaken, want de show is ook waanzinnig populair in Zuid-Korea, waar toeschouwers qua oorverdovend geschreeuw nauwelijks onderdoen voor het Beatles-publiek uit de jaren zestig. De Koreaanse adaptatie begon vorig jaar aan het dertiende seizoen, en trok bij elkaar meer publiek dan de New Yorkse versie op Broadway. ‘Dat zit ‘m in de divide daar’, filosofeert Ratzke. ‘Tussen Noord- en Zuid-Korea staat ook een muur.’

Sven Ratzke, Hedwig and the Angry Inch. Leidse Schouwburg, zondag 16 oktober, 14:30u,
€ 18,50-26,50. Gebruik de promotiecode Mare22 voor speciale studentenkorting