Waarom dit boek?

'Mijn vorige boek, In het begin was er niemand (2010), ging over de vraag waar in oorsprongsverhalen de eerste mensen vandaan komen. Terwijl ik het materiaal voor dat boek verzamelde, kwam ik – naast ontelbare andere verhalen – Adam en Eva vaak tegen. Het meeste joodse, christelijke en islamitische materiaal bleef toen echter onbenut.'

Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen de verschillende verhalen?

'In zowel de Bijbel als de Koran maakt één scheppende God de eerste mens, Adam, uit stof en eten Adam en zijn vrouw van een verboden vrucht.

'In de Bijbel heet zijn vrouw Eva, in de Koran is ze naamloos. In de Bijbel is de slang de verleider, in de Koran is Satan dat. Verder maakt Adams overtreding in de Koran niet automatisch alle mensen tot overtreders, terwijl volgens het christendom wel alle mensen hun zondige en sterfelijke aard van Adam en Eva erfden.'

Wat is het meest afwijkende verhaal dat u bent tegengekomen?

'Tja, hoe meet je zoiets? Een opvallende zondeval komt in elk geval uit Congo: op suggestie van Satan bevredigde Eva zichzelf, zodat "haar vruchtbaarheid op de grond viel. Ze zag het met haar eigen ogen." Dat veranderde haar relatie met Adam voorgoed.'

Hoe zit het met het hiërarchisch onderscheid tussen man en vrouw in de scheppingsverhalen?

'Er zijn twee bijbelverhalen over de schepping. In het eerste worden Adam en Eva samen geschapen, "als evenbeeld van God".

'In het tweede wordt Adam het eerst geschapen en Eva later uit een van zijn ribben. Opvallend vaak hebben verhalenvertellers en godgeleerden in de drie religies gekozen voor het verhaal van de rib, waarmee de hiërarchie werd bevestigd: Adam was er eerder en zou dus meer "Gods evenbeeld" zijn dan de rib uit zijn lijf.'

Wat komt de lezer van uw boek nog te weten?

'De verhalen geven bijvoorbeeld fascinerende antwoorden op de vraag waar het paradijs lag: in Amerika, Saoedi-Arabië of in de hemel.

'Concilies discussieerden erover of Adam en Eva een navel hadden. Anderen vroegen zich af Adam een baard had en al dan niet besneden was. Adam is voor moslims namelijk de eerste profeet, en een onbesneden profeet was problematisch. Een van de oplossingen was dat zijn voorhuid kort na de schepping van zijn lijf dwarrelde, net als de navelstreng bij baby's. Alleen op christelijke schilderijen staat Adam er onbesneden bij. Sans gêne.' MVW

Mineke Schipper, Overal Adam en Eva –

De eerste mensen in jodendom, christendom en islam, Bert Bakker, 351 pgs., € 19,95