‘Amsterdamse dealers geven speciale xtc-pil uit ter ere van komst Amalia.’
In een wereld die steeds gekker wordt, zou je erin kunnen trappen, maar nee: het is slechts een recente kop van De Speld.
In de bijna vijftien jaar dat de satirische nieuwssite bestaat, lijkt de populariteit alleen maar te zijn gegroeid. In 2010, drie jaar na de oprichting, kreeg de redactie een pagina in toenmalig gratis dagblad De Pers. Twee jaar later volgden – tot op heden – publicaties in de Volkskrant. Er volgden merchandise, podcasts en boeken.
‘Uiteraard allemaal met een satirisch sausje’, aldus medeoprichter en hoofdredacteur Jochem van den Berg.
Wat is goede satire?
‘Ik definieer dat als iets zeggen in de vorm van een grap, commentaar geven in een bepaalde stijlvorm. Onze satirische berichten die ik het sterkst vind, zijn die vlak na tragische gebeurtenissen zoals aanslagen, oorlog, corona of het neerhalen van de MH17. Dat je op een stilistisch goede manier iets weet te zeggen wat wel in de lucht hangt maar nog niet is gezegd, op het moment dat de emoties nog wat rauwer zijn en woorden er meer toe doen. Dat wordt je alleen niet altijd in dank afgenomen.’
En nu gaan jullie ook nog het theater in. Zijn jullie niet bang om ten onder te gaan aan jullie eigen succes?
‘Het was een behoorlijk riskante onderneming, maar na vijftien jaar moet je op een gegeven moment ook risico’s nemen, jezelf opnieuw durven uitvinden en op een andere manier relevant proberen te zijn. Daarin zit altijd het risico dat niet iedereen daarin meegaat.’
Waarom theater?
‘Mensen kennen ons van het korte, gevatte en snelle bericht. We wilden kijken of we iets met langere verhaallijnen en meerdere lagen konden maken, waarbij we ons publiek langer boeien. Sinds 2016 doen we ook al twintig minuten durende live-shows op congressen en evenementen, dus waarom dan niet ook iets voor het reguliere publiek?
‘Ik heb zelf een verleden in het theater: ik heb aan de Universiteit van Amsterdam de bachelor theaterwetenschap gevolgd en heb zelfs nog een toneelopleiding in New York gedaan. Maar ik ontdekte dat mijn talenten meer achter de schermen lagen. Schrijven en regisseren past me beter dan acteren.’
Jij bent een van de schrijvers. Was het lastig om je dagelijkse werkwijze drastisch te veranderen?
‘Er zaten wel een aantal haken en ogen aan. Ik ben gewend ’s ochtends iets te bedenken en het ’s middags de wereld in te slingeren. Bij het maken van een voorstelling ga je een heel lang proces in. Van idee tot première heeft het drie jaar geduurd.
‘Het was een uitdaging om ervoor te zorgen dat het niet alleen een sketchmatige voorstelling zou worden. Er moesten langere lijnen in komen, je wil ook iets te zeggen hebben. Maar de meesten van ons hadden geen ervaring met een plot en verhaal schrijven. Toen we een jaar lang aan een verhaal geschreven hadden, zeiden de acteurs: “Hier zit toch niemand op te wachten?” Zij vonden het veel te braaf. Toen hebben we het merendeel weggegooid.’
‘Vervolgens hebben we taalalgoritme GPT-3 aan het werk gezet. Dat is het meest geavanceerde algoritme dat de mens heeft voortgebracht. Je voert een zin in, waarna het algoritme heel het internet leest en vervolgens voortborduurt op jouw ingevoerde zin. Soms schrijft het algoritme iets totaal onbruikbaars, soms iets geniaals. Dat gebruikten we als springplank om zelf mee verder te schrijven. Het probleem is wel dat een algoritme geen moraal en wereldbeeld heeft. Er komen teksten uit die racistisch, seksistisch en verrassend moordlustig zijn.’
Zonder spoilers: wat kan het publiek in grote lijnen verwachten?
‘De voorstelling gaat over toekomstvraagstukken op het gebied van technologie. Het is een combinatie van sketches en een lang verhaal. We spelen heel erg met dystopische thematiek. Ik had het zelf heel voorspelbaar gevonden als we het in mediakritiek hadden gezocht, dus we hebben niet geprobeerd de vorm, maar de geest van De Speld te vertalen naar het theater.
‘We hebben gemikt op onze eigen fanbase en de iets meer geroutineerde theaterbezoeker. Als je van De Speld houdt, heb je een vermakelijke avond. Maar het zet je ook aan het denken over de toekomst. Er is stof om over na te praten.’
Heb je daarbij nog de hulp ingeroepen van theatermakers?
‘Ik ben in een vroeg stadium in gesprek gegaan met acteur en onze regisseur Leopold Witte. Hij weet hoe je met het publiek speelt en maakt voorstellingen tussen cabaret en theater in. Dat vond ik passend bij De Speld. Het is satire. Je gaat niet kijken naar Shakespeare of Halina Reijn.’
De Speld Theater, De meest betrouwbare voorstelling ooit. Leidse Schouwburg, vrijdag 17 juni, 20.15 uur, €12,50 - €35 ,50