Eerst zou er geen steun komen. Nu is er alsnog 300 miljoen euro vrijgemaakt voor cultuur – terwijl de sector een omzetverlies vreest van bijna een miljard. Musea, podia en schouwburgen moeten vanwege de coronacrisis tot zeker 1 juni dicht blijven.
Tot die tijd zullen we ‘wel overleven’, voorspelt Ruud Visser, directeur van het poppodium Gebr. de Nobel. ‘Maar ik sluit niet uit dat we een jaar lang dicht moeten. En misschien daarna nog een aantal keren, als het virus weer opleeft. Ik weet niet of we dat overleven.’
De Leidse Schouwburg en de Stadsgehoorzaal zitten in hetzelfde schuitje, zegt Monique Aalbers, manager programma, marketing en kaartverkoop. ‘De coronacrisis is een enorme aderlating voor de hele culturele sector, en ook voor ons.’ Ik weet niet of we er door zullen komen – dat ligt aan de duur.’
Getreuzel
Astrid Jacobs, hoofd publieks- en commerciële zaken van museum De Lakenhal, is een stuk positiever.
‘Wij gaan zeker overleven en behoren gelukkig niet tot de 25 procent van musea die vrezen dat ze dat niet zullen doen. Door een verstandig beleid van de afgelopen jaren en het verminderen van de afhankelijkheid van bezoekersaantallen, hebben wij een solide financiële basis. Desondanks zal het ook voor ons zeker impact hebben.’
Gebr. de Nobel en de Schouwburg-Stadsgehoorzaal sloten zich aan bij de landelijke campagne ‘Bewaar je ticket, geniet later’. ‘Het ticket blijft dan gelden voor de nieuwe datum, als die er komt’, legt Aalbers uit. ‘Kun je niet, dan hopen we dat mensen het bedrag omzetten in een tegoed. Tot nu toe is het aantal mensen dat hun geld terug wil, op twee handen te tellen. Maar als ze het echt terug willen, omdat ze zelf ook krap zitten door de crisis, begrijpen we dat ook.’
Na enig getreuzel en onduidelijkheid kwam er vorige week alsnog een steunpakket van de overheid. Voor instellingen die ‘van vitaal belang zijn’ en onderdeel uitmaken van de ‘culturele basisinfrastructuur’ is 300 miljoen beschikbaar gesteld, aldus het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Zeer bekaaid
‘Dat is bedoeld voor organisaties die al veel overheidssteun krijgen’, concludeert Visser van Gebr. de Nobel. ‘De popcultuur is daar altijd al zeer bekaaid vanaf gekomen, dus ik verwacht niet dat het geld bij ons terecht zal komen. We zijn op onszelf aangewezen.’
Ook Aalbers geeft aan dat de Leidse theaters geen aanspraak kunnen maken op het fonds. ‘Voor steun moeten wij bij de lokale overheid zijn.’ In dit geval is dat Gemeente Leiden. Wethouder Yvonne van Delft (werk, inkomen, economie en cultuur) heeft al laten weten dat vooruitbetaling van subsidies mogelijk is en de huur drie maanden kan worden opgeschort.
‘Het is niet genoeg om de hele culturele sector overeind te houden’, reageert Jacobs. ‘De Lakenhal kan blijven bestaan, maar veel Leidse kunstenaars hebben het erg moeilijk. De zzp’ers die onze rondleidingen en workshops geven, zitten nu zonder inkomen thuis. Hetzelfde geldt voor de bedrijven die de ontwerpen en tentoonstellingsbouw doen. De hele branche verkeert in kritieke toestand.’
Toch zitten de medewerkers niet stil. ‘Na de acute sluiting zijn we als een dolle bezig geweest met het verzetten van de voorstellingen naar mei, juni en september’, vertelt Aalbers. ‘Toen kwam de verlenging van de maatregelen tot 1 juni. Nu zitten we in een afwachtfase. We kunnen niet negentig voorstellingen doorplaatsen naar het nieuwe seizoen, dat lukt niet met de zaalbezetting. Helemaal niet in een anderhalve meter-samenleving.’
Ook Gebr. de Nobel moest meermaals concerten doorplaatsen. Visser: ‘En het ziet er naar uit dat we dat nog eens moeten doen. Met Nederlandse bands lukt het vaak wel. Maar de Amerikaanse bands lassen allemaal hun tour af. Op hen zullen we moeten wachten tot ze een nieuwe tour beginnen.’
Bruiklenen
In De Lakenhal is de tentoonstelling Pilgrims naar Amerika ‘vlak voor de opening als Doornroosje in slaap gevallen’, zegt Jacobs. ‘Die zou kort na de lockdown van start gaan. Zodra we weer open mogen, verlengen we de looptijd.’ De meerjarenplanning van het museum maakt het soms moeilijk. ‘Over stukken in bruikleen zijn afspraken gemaakt over wanneer ze moeten komen en gaan.’
Niet alleen het verzetten en annuleren vergt tijd, de culturele instellingen zijn ook druk met het opzetten van ‘corona-initiatieven’. Visser van Gebr. de Nobel: ‘We gaan concerten streamen. Lokale bands mogen in onze zalen komen spelen, en dat zetten we online. Leuk voor de mensen die thuiszitten, en het is een steuntje in de rug voor Leidse bands.’
De Lakenhal wil ‘naasten in de kunstwereld steunen’, zegt Aalbers. Roem, een jong kunstenaarscollectief aan de Haagweg, heeft een opdracht gekregen ‘om in kunstvorm te reflecteren op wat deze situatie met de samenleving doet’. De kunstenaars zijn inmiddels aan het werk. ‘We hopen in mei de eerste resultaten te zien.’
‘We bereiden livestreams voor over Leidse kunstenaars’, vertelt Aalbers. Daarvoor werkt de Schouwburg-Stadsgehoorzaal samen met het online makersplatform leidsCement.
‘En we brengen ‘Cultuursnacks’ uit. Dat zijn korte YouTube-filmpjes van cabaretiers en musici die in deze periode bij ons op de planken hadden gestaan.’ Het publiek mag ook snacks aandragen. Maar, benadrukt Aalbers: ‘Het zijn snacks, om de korte termijn honger te stillen.’
Het blijft dus wachten op ‘de hele maaltijd’, geeft ze toe.