‘Het is bijna eng hoe we door de realiteit worden ingehaald’, zegt Yela de Koning (28), actrice bij Het Nationale Theater en hoofdrolspeler van de theatervoorstelling Coriolanus, die volgende week is te zien in de Leidse Schouwburg. De tragedie die William Shakespeare schreef tussen 1605 en 1608 draait om de gespannen politieke verhouding tussen het volk en de elite in de tijd van het Oude Rome.

Opvallend: de Romeinse staatsman is in deze voorstelling een vrouw, gespeeld door De Koning.

‘Door een graantekort komt het volk in opstand tegen de gevestigde elite’, vertelt ze. ‘Coriolanus, die in het Romeinse Rijk de macht heeft verworven omdat ze een oorlog heeft gewonnen, is een nogal onaangepaste persoon die het niet nodig vindt om het volk te vleien om zelf in achting te stijgen.’

Wanneer twee onervaren burgers in de senaat komen om de belangen van het volk te behartigen en daarmee in één keer een hoop politieke invloed krijgen, is dat tegen het zere been van Coriolanus. Ze spreekt er haar minachting over uit en wordt verbannen.

Opgewacht met fakkels

Het verhaal trekt onbedoeld verschillende parallellen met actuele politieke gebeurtenissen in Nederland, ziet De Koning. ‘In de openingsscène probeert een politicus te praten met het volk, dat hem met fakkels opwacht. Twee dagen na de première gebeurde dit min of meer echt: toen werd D66-leider Sigrid Kaag door een groep demonstranten met fakkels opgewacht in het Overijsselse Diepenheim.’

Misschien nog wel treffender is de enorme verkiezingswinst die de BoerBurgerBeweging vorige week boekte bij de Provinciale Statenverkiezingen. ‘Zowel hier als in Coriolanus komt het volk aan de macht’, zegt de actrice. ‘Er komen mensen in de provinciebesturen die nog helemaal geen ervaring hebben. De vraag is of het goed gaat als het volk, of mensen met weinig verstand van politiek, de macht krijgen. Wat is goed leiderschap? Daar gaat de voorstelling ook over: de zittende macht wordt verbannen, terwijl Coriolanus’ tegenstanders, nieuwkomers in de politiek, het volk gaan vertegenwoordigen.’

Het stuk is door de eeuwen heen door zowel linkse als rechtse stromingen omarmd. ‘Dat komt omdat Shakespeare geen kant kiest tussen het volk en de gevestigde orde. Bovendien kan het volk voor hem iedereen zijn: de boeren, Extinction Rebellion of een andere groep. Het stuk is zelfs nog even verboden geweest om het volk niet op ideeën te brengen.’

Waarom is er voor een vrouwelijke hoofdrol gekozen? ‘Coriolanus ontvlamt snel in woede. Wanneer dat door een man wordt gespeeld, wordt dat anders gewaardeerd dan wanneer een vrouw de rol vertolkt. Volgens schrijver en activist Soraya Chemaly, die het boek Fonkelend van woede schreef, is woede bij vrouwen een onderdrukte emotie geworden. Vrouwen hebben altijd veel moeten slikken. De machtsverhouding was zoals die was, dus het had geen zin om daar boos over te worden. Als je honderd jaar geleden bijvoorbeeld als vrouw ging trouwen, werd je ontslagen. Ik denk dat daar heel veel opgekropte woede over is geweest.’

Onmacht en controleverlies

Maar met woede is niets mis, betoogt De Koning. ‘Het wordt vaak gelinkt aan agressie, maar het is juist een motor voor positieve veranderingen. Kijk naar die ongelooflijk moedige vrouwen in Iran, of de vrouwen in Amerika die opstaan omdat de abortuswet op het spel staat. Dat is woede, maar door die te delen met anderen kan iets heel moois en krachtigs ontstaan.’

Tijdens de repetities ontdekte De Koning ook iets bij haarzelf: ‘Ik ben nooit eens gewoon boos. Als ik woede voel, komt die uitsluitend voort uit onmacht en controleverlies.’

Dat wekt de indruk dat vrouwen minder ruimte vanuit de maatschappij voelen om ook boos te zijn. ‘Meisjes van achttien die de voorstelling hebben gezien, kwamen naderhand naar me toe en zeiden: “Jij was zo boos, ik wil dat ook!” Dat is het allergrootste compliment dat je kan krijgen. Coriolanus heeft zeker niet altijd gelijk en is soms onredelijk en gevaarlijk. Maar als een man dat mag spelen, moet een vrouw dat ook kunnen. Dat hoeft niet anders te zijn.’

Dat ze ook enkele vechtscènes moet spelen, ‘is te gek’, zegt ze. ‘Ik geef mijn tegenspeler –  een man –  onder meer een high kick, een goede trap in het gezicht. Dat is ook heel leuk om te doen. Ik heb nog nooit mijn lijf op deze manier op het toneel ingezet.’

Inspiratiebron voor de gevechten was de Marvel-film Black Widow, over een vrouwelijke superheld. ‘Ik wilde proberen een vrouwelijke vechtstijl te ontwikkelen. Mannen ontwikkelen doorgaans sneller spiermassa, vrouwen zijn wat leniger, maar je kan wel een gelijkwaardig gevecht voeren. Ik denk dat mijn stijl vooral tactisch en efficiënt is.’

Blauwe plekken

Hoewel de vechtscènes er heel ‘uitbundig moeten uitzien’, is het volgens haar de kunst om zelf ‘heel kalm en gefocust’ te blijven. ‘Het vereist zo veel concentratie dat het bijna meditatief is’.

Ook een goede tegenspeler is erg belangrijk. ‘We spreken voor elke voorstelling de vechtscène opnieuw door om ongelukken te voorkomen. Op onze armen en benen hebben we permanent blauwe plekken. Het is ook weleens fout gegaan, maar vaak op sullige momenten. Dan wilde ik een koprol maken, maar kwam ik niet lekker uit en had ik een gekneusde schouder.’

Om het bloedvergieten op het slagveld na te bootsen, gebruikte De Koning in de repetities aanvankelijk bloedpillen: capsules met nepbloed die je kan doorbijten. ‘Maar dat is eruit gehaald, het publiek zou het niet goed kunnen zien. Tijdens de première kwam ik per ongeluk met mijn lip tegen de schouder van mijn tegenspeler. Daardoor had ik echt een bloedlip.’

Het Nationale Theater, Coriolanus. Leidse Schouwburg, vrijdag 31 maart, 20.15 uur. €21,50 - €29,50