Kunstenaar, muzikant en pornomodel Cosey Fanni Tutti (Christine Newby, 1951) was een van de drijvende krachten achter COUM. Later maakte ze deel uit van industrial-pioniers Throbbing Gristle, die met elektronica-experimenten, noise en tape-loops haar publiek in verwarring brachten.
Zaterdag komt Cosey naar het Crossing Border Festival in Den Haag. Daar gaat ze in gesprek met de Amerikaanse muzikant John Grant: ‘Nog geen idee waarover precies, dat maakt het alleen maar interessanter.’
‘We begonnen in 1969 met COUM’, vertelt Cosey, die eerder dit jaar haar autobiografie Art Sex Music publiceerde. ‘In Hull, een vissersstad in het noorden van Engeland, waar ik ben geboren. Hull is heel erg working class. Dingen als straattoneel waren toen nog zeer uitzonderlijk. Plots zagen arbeiders en vissers dan figuren die gekleed in felle kleuren allerlei surreële dingen aan het doen waren.’
Al snel vertrok Cosey naar Londen. ‘Ik begon als model te werken voor seksbladen. Dat ging van licht erotische brave foto’s tot stevig SM-werk. Ik was echt mijn seksualiteit aan het ontdekken en dat kwam duidelijk naar voren in onze art actions. We wilden de geremdheid en het conservatieve denken over het lichaam en seks doorbreken.’
Waren de eerste optredens in Londen nog ‘best onschuldig’, in Nederland ging COUM pas echt los. ‘Amsterdam was veel vrijer dan Londen. We deden in de Melkweg een action met de titel "Couming of Youth".’ Die performance begon met een van de kunstenaars die in een SS-uniform fakkels op het podium aanstak. Het doorsnijden van een keel werd gesimuleerd, maar de seks was echt. ‘We werkten met onze lichamen en duwden de realiteit van SM en masturbatie recht in de gezichten van het publiek.’
Het werk van COUM deed stof opwaaien. ‘In 1976 hadden we een expositie in Londen met de titel Prostitution. Ik knipte de foto’s waar ik zelf opstond uit seksblaadjes en verwerkte die in de kunstwerken.’ Pers en politiek reageerden fel op de tentoonstelling: ‘These people are the wreckers of civilisation’, aldus parlementariër Nicholas Fairbairn.
Cosey: ‘Ik was verbaasd over de ophef. Toen de pers op Prostitution dook, was COUM eigenlijk al voorbij. Ik vond het helemaal niet prettig om achtervolgd te worden door journalisten en wilde verder met muziek.
Het idee achter Throbbing Gristle was dat er geen formule voor muziek bestaat. Het kon op elk moment alle kanten op gaan. We wilden het publiek een fysieke ervaring geven. Bij optredens verstopten we ons soms achter spiegels, zodat het publiek zich focuste op het geluid en ook nog eens naar zich zelf moest kijken. Niet iedereen was blij met ons. We kregen wel eens wat naar ons hoofd gesmeten.’
Cosey wist door kunst en muziek te ontsnappen uit een benauwd milieu. ‘Ik koos voor vrijheid, maar wel tegen een hoge prijs. Mijn vader wees me af en gooide me het huis uit. Ik sprak toen nog wel met mijn moeder, maar de rel rond Prostitution maakte ook aan dat contact een einde. Dat was heftig, maar zorgde er wel voor dat ik volledig verlost was van verantwoordelijkheden ten opzichte van mijn ouders. Hun totale afwijzing gaf mij complete vrijheid.’
Botsing van muziek en literatuur
Op de 25e editie van het festival Crossing Border, dit weekend in Den Haag, komen muziek en literatuur samen, of soms juist in botsing met elkaar. Muziek is er onder meer van Spoon, Orchestra Baobab, Priests, Tamino en Pink Oculus. En een greep uit de schrijvers: Max Porter, Annelies Verbeke, Lieke Marsman, Abdelkader Benali en Hanna Bervoets. Het volledige programma is te vinden op crossingborder.nl, net als ticketinformatie.
Crossing Border
Den Haag, 2, 3 en 4 november
Lees hier het interview met Thomas Heerma van Voss. Hij geeft morgen een lezing op Crossing Border.