Om de bezuinigingen van het kabinet op te vangen, moet de universiteit dertig miljoen besparen. Bezuinigingswerkgroep ‘Andere Tijden’ kreeg de opdracht van het college om een à twee miljoen van die besparingen te vinden in de universitaire begroting. Het werd drie miljoen.
Het International Institute for Asian Studies (IIAS), de Academy of Creative and Performing Arts (ACPA) en het honours-onderwijs zijn de voornaamste slachtoffers en krijgen te maken met bezuinigingen die oplopen tot 50 procent van hun begroting.
De universiteitsraad is zeer kritisch op die forse ingreep. ‘Ik vind het te zwaar’, zei Timothy de Zeeuw van personeelspartij LAG tijdens de raadsvergadering maandag. ‘Het college onderschat de waarde van de instituten voor de universiteit.’
Bij de vergadering zaten vertegenwoordigers van de drie organisaties op de publieke tribune. De raad moet een advies aan het college geven over de besparingen.
Afkeuren
‘Het gaat heel hard en snel’, vond Joost Augusteijn (LAG). ‘De instituten moeten de kans krijgen om alternatieven in te dienen. Je moet ze daar de ruimte voor geven, dat kan door minder te snijden.’ Ook vond Augusteijn het kwalijk dat de organisaties niet zijn betrokken bij het opstellen van de plannen. ‘Dat is gewoon amateuristisch bestuur.’
De bezuinigingen zijn hoger dan aangekondigd. Het college wil zo ‘meer ruimte scheppen in de organisatie’. De raad wil weten waarom. De Zeeuw: ‘Ik vind het onterecht om dat af te wentelen op deze drie organisaties.’ Agur Sevink van personeelspartij UB: ‘We kunnen best schrijven dat we dit afkeuren.’
De raad wil dat het college het bij een à twee miljoen houdt. ‘En als het daarvan wil afwijken moet daar een heel goede reden voor zijn’, stelde Jasmijn Loggers van studentenpartij PBMS.
Weinig oog
‘We weten dat het college altijd te negatief begroot en dat het dan uiteindelijk meevalt’, aldus Floske Spieksma (UB). Ook zij vond dat er te veel haast is gemaakt. Het advies van de werkgroep is in zes weken opgesteld omdat het college het wilde meenemen in de Kadernota: de financiële plannen van de universiteit voor de komende jaren. ‘Je kunt personeel er toch niet uitgooien omdat je geen tijd hebt om een goed plan te maken? Ik begrijp daar helemaal niets van.’
De raad vond dat het college veel te weinig oog heeft voor de impact van de bezuinigingen op de academische gemeenschap. ‘Bij Geesteswetenschappen is de Azïe-connectie bijvoorbeeld zo belangrijk. Je moet daar goed over nadenken’, vond Augusteijn.
De Zeeuw: ‘Nationaal en internationaal is er verbazing over de bezuinigingen op het IIAS. Het college kijkt alleen boekhoudkundig naar de situatie. Ik vind dat we daar hard tegenin kunnen gaan. Speerpunt van de universiteit is internationaal verbinden en dat doet het IIAS juist.’
Grote twijfels zijn er ook over de bezuinigingen op ACPA: wegen die op tegen de baten die mogelijk verloren gaan, zoals de promotiebonussen? De raad wil verder weten of het college ‘voornemens is de samenwerking met ACPA geheel te beëindigen of dat er wordt gekeken naar een alternatieve vorm van samenwerking’.
‘We hebben veel zorgen’, aldus Michel Vermeer van studentenpartij DSP-SC. ‘Er zijn veel argumenten waaruit blijkt dat deze bezuinigingen averechts gaan werken. Om die reden geven we een negatief advies.’
Op 2 juni spreekt de raad met het college over de bezuinigingsplannen. Maandag was er al een raadsoverleg met het college over de Kadernota. In deze financiële plannen staat dat bovenop de bezuiniging van dertig miljoen nog 2,5 miljoen aan extra besparingen worden doorgevoerd. Waarop bezuinigd wordt, is nog niet bekend.
Te diep snijden
Hoewel de universiteit fors snijdt, valt de schade in Leiden relatief mee, vertelde vice-collegevoorzitter Timo Kos tijdens de vergadering. De universiteit verdient namelijk goed aan erfpacht uit grondbezit. ‘Dat is heel gunstig vergeleken met andere universiteiten. Onze opgave is minder zwaar. We hebben eigenlijk een tekort van vier miljoen in de begroting van het komend jaar. Maar de aanvullende besparing is 2,5 miljoen. We hebben anderhalf miljoen gevonden door een aanpassing in de erfpachtconstructie. Daar zit misschien nog wel meer in.’
Augusteijn vroeg of het nodig is om nog meer te besparen. ‘De trend is dat er tekorten worden verwacht in de begroting en dat dat uiteindelijk niet zo uitpakt. Het gevaar is dat we nu te diep snijden in de organisatie. Hoe voorkom je dat?’
Weinig speelruimte
‘We begroten best conservatief’, erkende Kos. ‘Pas in de loop van het begrotingsjaar weten we of we bepaalde zaken vergoed krijgen van het ministerie. Meestal gebeurt dat wel, maar niet altijd. Dat is nu het geval met de zogeheten prijsbijstelling, die krijgen we slechts voor de helft. Die is afgeroomd voor de financiering van de komst van Amerikaanse wetenschappers.’
Conservatief budgetteren is dus het gevolg van politieke onzekerheid. ‘We hebben eerder al prudent begroot en dat werkt bij de huidige bezuinigingen in ons voordeel. Maar ik ben het met je eens, we zijn wel heel prudent. Er zijn wat potjes waar ik nog naar wil kijken, al is er heel weinig speelruimte.’
Collegevoorzitter Annetje Ottow: ‘Ook wat betreft de bezuinigingen zijn we voorzichtig, we drukken niet heel hard het gaspedaal in.’
Kos: ‘Dat maakt de bezuinigingen die we wel doorvoeren uiteraard niet minder pijnlijk.’
Citaat uit de Kadernota, met daarin de financiële plannen van de universiteit voor de komende jaren: ‘Wij gaan er vooralsnog vanuit dat de rijksbijdrage tot die tijd taakstellend zal worden verlaagd middels een uniforme bijstelling van het studentgebonden tarief (voor het geheel WO). Ergo: de specifieke taakstelling OCW voor internationalisering wordt de eerstkomende jaren als het ware omgezet naar een algemene besparingstaakstelling voor het WO.’
Maar wat staat hier nu eigenlijk?
Personeelspartij UB vindt dat de universiteit vaak gebruik maakt van ‘verhullend taalgebruik’. Daarom komt de partij met het initiatiefvoorstel waarin het het college van bestuur oproept ‘begrijpelijke taal’ te gebruiken en ‘bestuurlijk jargon te vermijden’.
Het delen van documenten met de raad en andere belanghebbenden ‘is vooral effectief als deze documenten helder, bondig, leesbaar en begrijpelijk zijn’, schrijft de partij. ‘Nodeloos ingewikkelde formuleringen en veelvuldig gebruik van exclusief jargon kan verwarring scheppen over de reikwijdte van keuzes en voorgenomen besluiten. In het geval dat jargon niet te vermijden is, zou het in de regel vergezeld moeten gaan van een duidelijke toelichting.’
‘Ik wil een gedicht maken met alleen maar strofen uit de Kadernota’, zei Agur Sevink van UB.
Tijdens de vergadering over de Kadernota kwam de raad nog met een taaltip. Het college gebruikt de term ‘laaghangend fruit’ voor snel te realiseren bezuinigingen. Sommige werknemers beschouwen deze term als vervelend. Het wekt de indruk dat wanneer er over hun werk wordt gesproken dat zij zelf als ‘laaghangend fruit’ worden gezien. Het college gaat op zoek naar een andere omschrijving.