'Als het regent op dag van je afstudeerceremonie, dan zal jouw lichting officieren ten oorlog trekken’, vertelt contraterrorisme-deskundige Alexander Gallo (46) over zijn opleiding aan de Amerikaanse militaire academie West Point. ‘Tijdens mijn afstudeerplechtigheid op 2 juni 2001 kwam het echt met bakken uit de hemel.’
De stortbui leek dit keer echt een voorspellende waarde te hebben: ruim drie maanden later sloegen vliegtuigen in het World Trade Center en het Pentagon. ‘Alles veranderde door 11 september. We waren plots in oorlog en de aanslag zou mijn leven deels gaan bepalen. Het is de reden dat ik in mijn proefschrift het Amerikaanse contraterrorisme-beleid van Bush, Obama en Trump onderzoek.’
Gallo maakte de war on terror van heel dichtbij mee, want hij werd zelf ook uitgezonden. ‘In 2004 zat ik in Irak. Ik was officier in de infanterie, gestationeerd bij de stad Samarra.’
In die periode begon de opstand tegen de invasie vorm te krijgen. ‘Eerst werden bermbommen en andere explosieven ingezet. Het verzet nam toe in intensiteit en groeide uit tot een opstand van gewapende strijders. We kregen de opdracht om Samarra, Mosul en uiteindelijk Fallujah opnieuw in te nemen.’
doden aan onze kant
Het was een zeer intense ervaring. ‘We lagen constant onder vuur en mijn eenheid ging vaak de strijd aan. Bij die gevechten vielen ook doden aan onze kant, ook militairen onder mijn bevel. Dat maakte enorme indruk, maar als officier moest ik elke dag mijn mensen steunen en motiveren om weer de basis te verlaten en het slagveld op te gaan. Dat is zeer vormend voor mij geweest. Toen ik daar was, was het als militaire professional niet mijn rol om over het contraterrorisme-beleid te oordelen. Je staat er agnostisch in en voert uit.’
Toch besloot Gallo uit het leger te stappen. ‘Ik was niet ongelukkig als militair maar wilde onderzoek doen naar contra-terrorisme en nationale veiligheid. Verder vond ik ook dat mijn praktijkervaring van nut kon zijn. Beleidsmakers hebben vaak niet zelf in het veld gestaan.’
Gallo was staflid van de defensiecommissie van het Huis van Afgevaardigden en gaf onder andere college aan West Point. In Afghanistan maakte hij deel uit van een team dat de terroristische dreiging voor de VS en de NAVO moest inschatten.
In zijn promotieonderzoek analyseert hij twintig jaar Amerikaans anti-terrorismebeleid na 11 september. ‘In het eerste decennium verschuift het beleid van “structurele verandering” naar het “managen van dreigingen”.’ De regering Bush vond dat het nodig was om terrorisme bij de wortel aan te pakken om het effectief te kunnen bestrijden. ‘Het herstructeren van hele landen en maatschappijen hoorde daarbij: vandaar het militaire ingrijpen in Afghanistan en Irak, de welbekende regime change.’
Obama had een heel andere aanpak. ‘Hij focuste op één terroristische groep: Al Qaida. Die dreiging moest weggenomen worden en zijn kabinet was nauwelijks geïnteresseerd in de oorzaken van terrorisme. Amerika was oorlogsmoe en Obama had zich tijdens zijn campagne verzet tegen de oorlog in Irak. Ook sloeg de financiële- en woningcrisis toe vanaf 2008.’
Bush was al begonnen met het inzetten van drones om doelwitten uit te schakelen, maar dan vooral in Afghanistan. ‘Obama bouwde dat programma enorm uit en voerde ook drone-aanvallen uit in Somalië en Jemen.’
Zowel Bush als Obama hadden een intuïtieve manier van denken, vertelt Gallo. Allebei vonden ze dat zij helder zagen wat er moest gebeuren om terrorisme aan te pakken. ‘Zij hakten snel knopen door, ook als die beslissing op incomplete informatie was gebaseerd. Door snel actie te ondernemen, word je al snel als doortastende leider gezien. Aan de andere kant kun je door onmiddellijk te reageren het probleem verkeerd inschatten.’
Het beleid veranderde onder Trump in een pragmatische aanpak. In zijn kabinet werd contraterrorisme minder als prioriteit gezien. ‘De focus lag op de competitie aangaan met andere wereldmachten, zoals China, en níet op met militaire inzet terrorisme bestrijden. Trump voerde controversieel beleid, zeker. Maar zijn regering zocht regelmatig een niet gewelddadige oplossing tegen terrorisme. Het verbod op het inreizen van moslims bijvoorbeeld, in 2017.’
Onderhandelen met terroristen
Ook liet hij bilaterale onderhandelingen voeren met de Taliban. ‘De Amerikaanse diplomaten gingen dus voorbij aan de nationale overheid in Kabul. Of je dat nou goed of slecht vindt, of er neutraal in staat, niemand had dat eerder op die manier gedaan.’
In zijn onderzoek beschrijft Gallo vier soorten beleidsmakers. Bush classificeert hij als ‘de commandant’ die het hele probleem fundamenteel en onmiddellijk wil aanpakken. Obama is ‘de aanklager’ die zich uitsluitend richt op de dreiging, en dus niet op de oorzaken van terrorisme. Trump is ‘de onderhandelaar’ die wil verzoenen en diplomaten laat onderhandelen met terroristen.
Er is nog een vierde type: ‘de dokter’. ‘Die staat open voor een grote verscheidenheid aan ideeën en probeert zoveel mogelijk informatie binnen te halen en te analyseren voordat er beleid wordt gemaakt. Je moet niet alleen de kanker wegsnijden, de patiënt moet ook genezen en gedijen. Geen van de regeringen uit de laatste twintig jaar kun je zo beschrijven, maar ik denk dat het een interessante aanpak zou zijn.’
Een van Gallo’s aanbevelingen is om een contra-terrorisme-commissie op te zetten die is gemodelleerd naar de Federal Reserve, de nationale bank. ‘De “Fed” is heel belangrijk voor het managen van de Amerikaanse economie, bijvoorbeeld door de rentestand te verlagen of te verhogen. Het zou niet best zijn als je dat soort zaken aan de president en zijn ministers overlaat.
‘Iets vergelijkbaars zie ik voor me als het gaat om contraterrorisme: een groep deskundigen die is verwijderd van de politiek. Met name in een tijd van crisis is de druk op een president zo enorm groot om snel te reageren, zeker als het om een aanslag gaat. Meteen met geweld terugslaan, is dan niet altijd het juiste besluit. Door de inzet van zo’n commissie en iets meer geduld kun je mogelijk met een beter plan komen om terrorisme te bestrijden.’
Alexander Gallo
Understanding Continuity and Change in US Counterterrorism Policy Through Policymaker Profiles
Promotie is 27 maart, 16.15