Historicus Fenna IJtsma (28) vond het leuk om een scriptie te schrijven bij geschiedenis. Zo leuk zelfs, dat ze het nog wel vier jaar wilde doen, maar in het groot: een promotietraject.

Maar haar scriptiebegeleider reageerde allesbehalve enthousiast op dit plan, en zei: ‘Ik zou er nog maar goed over nadenken.’
IJtsma: ‘Ik hoorde van haar als eerste dat promovendi hoge werkdruk ervaren. Dat de rest van de universitaire wereld daar last van heeft, wist ik, maar van promovendi had ik dat beeld minder. Aan de andere kant, ik was afgestudeerd en als je je studie heel erg leuk vindt, wil je daarmee verder. Heel veel meer had ik er niet over nagedacht.’

Haar zoektocht naar het antwoord op haar vraag – wel of niet promoveren? – is uitgemond in de podcast ‘Twijfeltraject’ die IJtsma maakte met oud-Mare-redacteur Susan Wichgers (die vooral wil weten ‘wat promovendi bezielt’ om zoiets te doen). In vijf afleveringen spreken ze met al dan niet gestopte promovendi, gaan op bèta-safari en praten met een loopbaancoach. Het resultaat is vanaf vandaag te beluisteren via de Mare-site en alle streamingdiensten.

Zijn je vragen beantwoord?
‘Mijn vragen wel. Mijn zorgen, niet echt. Die zijn eerder vergroot.

‘De belangrijkste vraag was of je wel of niet de wetenschap in moet gaan, al is dat heel breed. Moet je wel een carrière in de wetenschap willen, of juist een baan opzoeken die minder die werkdruk geeft? Misschien word je daar wel gelukkiger van.’

Is werkdruk de grootste zorg?
‘Na het gesprek met mijn begeleider wel. Nu weet ik dat die werkdruk ook komt omdat er weinig vaste contracten zijn op de universiteit. Dat geeft zoveel onzekerheid. En om wel zo’n contract te bemachtigen, ben je geneigd om er veel dingen naast te gaan doen. Allerlei taken, conferenties, dat soort dingen. En onderwijs, in sommige gevallen – al hoor ik vaak dat dat wel erg leuk is.

‘Ik vond het verbazingwekkend hoeveel mensen toch twijfelen over hun keuze, en of ze nog wel willen doorgaan. Iedereen begint erg enthousiast over hun onderwerp en onderzoek, maar sommigen stonden door al die externe factoren ook op het punt om ermee te stoppen. Dan zie je wel dat iemands enthousiasme de kop in wordt gedrukt door dingen als werkdruk.

‘Maar los van dat alles, is het gewoon best wel moeilijk.’

Het onderzoek zelf, bedoel je?

‘Susan zegt in het begin van de podcast: onderzoek doen lijkt me vreselijk. Dat had ik niet, het leek mij leuk. Maar elke promovendus heeft wel ergens een dip. Komt het ooit af? Gaat het wel lukken? Je gaat ongetwijfeld tegen problemen aanlopen en je moet wel echt doorzettingsvermogen hebben. Daar moet je wel over nadenken.

‘Het moet bij je passen. Je doet het vaak alleen, zeker bij de alfa’s. Heel lang weet niemand waar je mee bezig bent. Over die kant had ik nog niet nagedacht. We spraken iemand die stopte. Ze was langer dan vier jaar bezig, dus moest een baan erbij zoeken om geld te verdienen. Toen kwam ze erachter dat die baan veel beter bij haar paste dan haar promotie. Dat veranderde mijn kijk.’

Op welke manier?
‘Sinds de podcast vraag ik me af hoe belangrijk je werk echt moet vinden. Ik was na mijn studie erg bezig met werk en carrière, en het opbouwen van een goed cv – zoals zoveel studenten – zodat je maar die droombaan krijgt. Maar wat is een droombaan? Kan dat niet ook een baan zijn op vijf minuten fietsafstand, waarbij je na werktijd andere dingen kan doen?’

Je hebt geschiedenis en journalistiek gestudeerd, en in de podcast komen veel alfa’s aan het woord. Is daar het probleem groter dan bij de bèta’s?
‘Ik denk dat daar een groot verschil zit. Op het Science Park alleen al zitten genoeg bedrijven die je willen hebben als bètapromovendus. Bij de geesteswetenschappen lijkt de toegevoegde waarde van een promotie minder helder voor werkgevers. Er zit ook minder geld in dat veld, dus er zijn minder kansen om een baan op niveau te vinden buiten de wetenschap.’

Luister naar 'Twijfeltraject' op onze site, op Spotify of Apple