'Ik had in het begin veel stress en wist niet zeker of ik het aankon’, vertelt Suha Baba (18, bestuurskunde). Ze doet voor de eerste keer mee aan de ramadan die dit jaar op 22 maart is begonnen en op 21 april eindigt met het Suikerfeest. In de tussentijd mogen moslims tussen zonsopgang en -ondergang niet eten en drinken.

‘Dit jaar wilde ik er helemaal voor gaan’, zegt Baba. En hoewel ze het vooraf spannend vond om met een lege maag te studeren, leverde het haar nauwelijks problemen op. Integendeel zelfs. ‘De ramadan geeft mij juist meer energie en dat had ik helemaal niet verwacht. Het werd juist steeds makkelijker. Door de islam heb ik mentale rust gevonden. Het bidden werkt heel spiritueel. Je komt tot rust.’

Akram Kouta (23, master public international law) vastte ook en merkte hoeveel tijd hij normaal gesproken eigenlijk verspilde per dag. ‘Normaal ben je de hele dag bezig met eten. Je staat op om een snackje te pakken en voordat je het weet zit je weer een boterham te smeren. Nu valt dat allemaal weg en ik kan ik die tijd gebruiken om te studeren.’

Water en een dadel

Het gaat voornamelijk om goed plannen, vindt Amal Maatoug (22, rechten), een doorgewinterde vaster die al sinds haar veertiende meedoet aan de ramadan. ‘Je raakt eraan gewend, op de middelbare school heb je ook al examens. Je leert wat voor je werkt.’

Zij past deze maand haar dagritme aan. ‘Ik studeer nu voornamelijk in de ochtend en na de iftar, de maaltijd die tijdens de vastenmaand na zonsondergang wordt gegeten. In de late middag krijg ik vaak een dipje. Dan doe ik een dutje of ga ik helpen met koken.’

En als de zon eindelijk is ondergegaan en de studenten eindelijk weer mogen eten, racen ze dan richting de keuken? ‘Meestal verbreek je het vasten met een dadel en water voordat je aan de maaltijd begint’, zegt Maatoug. ‘Vooraf denk je voortdurend: “Oh my god! Eindelijk eten!” Maar uiteindelijk ben je toch minder hongerig dan verwacht. Dan zit je na een paar happen al vol.’

‘Veel mensen denken dat wij uitgebreid eten tijdens de iftar’, zegt Baba. ‘Wij houden het liever klein om voedselverspilling te voorkomen. De profeet – vrede zij met hem, dat is wat moslims altijd uit respect zeggen wanneer we de profeet benoemen – at ook niet uitgebreid en wij proberen aan te houden wat hij deed. Als er toch wat overblijft geven wij dat meestal weg aan de buren.’

Sociaal

Bovendien draait de iftar niet alleen om het eten, maar is het samenzijn met familie ook erg belangrijk, zeggen de studenten. ‘Het eten is heel erg sociaal’, zegt Maatoug. ‘Er komt ook vaak extended family over de vloer. Je eet op een vast tijdstip, dus er is weinig speling. Ik ga hierdoor ook niet meer naar borrels, omdat ik voorkeur geef aan mijn familie.’

‘Eten verbindt’, vindt Kouta. ‘Mensen zijn heel erg blij en zoeken elkaar op. Het gevoel van de ramadan is net als de gezelligheid die de kerstmaand geeft aan Nederlanders. In Egypte hangen moslims ook lichtjes op.’

Een eeuwig dilemma voor moslims is of je nog gaat eten tijdens de souhor: de laatste kans voordat de zon opkomt. Alleen: dan moet je wel om vier uur ’s nachts opstaan. Nadien Abou Elmagd (22, rechten) slaat dat meestal over: ‘Ik zit altijd erg vol van de iftar. Ik slaap meestal al laat, dus ik eet liever nog iets voordat ik ga slapen.’

Bezinning

Baba zet wel de wekker om te eten. ‘In het begin was het lastig’, vertelt ze. ‘Het vergt veel planning, maar het is er inmiddels wel ingesleten. Ik sta op en eet een klein ontbijtje, zoals een eitje of een smoothie. Daarna ga ik weer slapen.’

‘Veel mensen denken dat je geen energie hebt omdat je vast’, zegt Abou Elmagd. ‘Maar dat merk ik totaal niet. Het is een maand van bezinning en dichter tot je geloof komen. Ik merk hoe gezegend ik ben met mijn leven. Elke avond kan je eten, dat is niet overal vanzelfsprekend.’

Ook draait de ramadan volgens Kouta niet alleen om het vasten, maar ook om het geloof. ‘Ik zie het als een manier om schoon schip te maken, zowel mentaal als fysiek. Je probeert het maximale uit jezelf te halen.’ Hij bidt vijf keer per dag en doneert vaker geld aan goede doelen. ‘Recent was er een oproep in de moskee. Er was een man overleden en hij had geen uitvaartverzekering. Toen zamelden we allemaal geld in, zodat zijn familie de uitvaart kan betalen.’

Opgesloten duivelminions

‘God heeft het makkelijker gemaakt voor de gelovigen om het beste uit de ramadan te kunnen halen’, legt Baba uit. ‘Je hebt de duivel en zijn minions: die worden deze maand opgesloten door God, zodat de slechte verleidingen weg zijn. Je hebt daardoor meer kans om goede daden te verrichten en dichter tot het geloof te komen.’

Maatoug probeert meer op haar taalgebruik te letten tijdens de ramadan. ‘Natuurlijk moet je daar altijd op letten. Alleen tijdens deze maand heb je de kans om er meer aandacht aan te besteden. Doordat de verleidingen van de duivel weg zijn, weet je dat het aan jezelf ligt. Dan kan je aan jezelf werken.’

Baba: ‘De lat ligt laag om veel te bereiken voor het geloof. Je krijgt nieuwe kansen van God en je laat al je wrok los. En kleine daden doen er ook toe. Het gaat voornamelijk om je intentie en kennis opdoen over wat het geloof nou betekent. Dit doe je bijvoorbeeld door de Koran te lezen, te bidden of naar informatieve podcasts over de islam te luisteren.’

Ook zij bidt elke dag vijf keer. ‘Bij colleges doe ik het altijd tussen de pauzes door. Op mijn werk zet ik een timer om mijn collega’s op tijd in te lichten dat ik ga bidden. Dan kunnen ze nog aangeven of ik nog iets voor hen kan betekenen.’

Op Wijnhaven, waar Baba studeert, is een gebedsruimte beschikbaar. ‘Het is altijd een race met de jongens wie er als eerste kan bidden.’ In de kamer is er ook een sticker geplakt die de juiste richting naar Mekka aangeeft. ‘Zodat er nooit discussie ontstaat of het nou juist nét niet meer naar links is.’

Abou Elmagd zit in de faculteitsraad van rechten en heeft zich daar hardgemaakt voor een verbetering van de gebedsruimte in het Kamerlingh Onnes Gebouw. ‘Het is nu een omgebouwde EHBO-kamer, met een staff only-bordje op de deur die standaard op slot zit. De meeste moslimstudenten weten niet eens dat de ruimte bestaat, terwijl zij vaak aangeven dat een goede gebedsruimte belangrijk voor hen is. Het faculteitsbestuur heeft de oproep goed ontvangen, maar er is helaas een lokalentekort, dus er moet waarschijnlijk een nieuwe ruimte worden gebouwd. Het is dus in beweging, maar een harde deadline is er nog niet.’

Steeds dezelfde vragen

Moslimstudenten zeggen nog ‘veel onwetendheid’ over de islam te ervaren. Kouta: ‘Je krijgt ieder jaar dezelfde vragen, zoals “mag je ook geen water?” Nee, dat mag niet. Men vindt ons een beetje zielig omdat we niets mogen eten of drinken, of zeggen: “Ah, wat knap en moeilijk! Ik kan me niet voorstellen dat je de hele dag niks mag eten!” Maar de ramadan draait om meer dan vasten. Niemand dwingt ons om niet te eten, wij kiezen er zelf voor. Ik zie het helemaal niet als een last.’

Abou Elmagd: ‘Veel mensen denken dat het negatieve gevolgen heeft voor je gezondheid. Maar je vast alleen als je niet ziek of zwanger bent. En in de avond krijg je natuurlijk net zo goed vitaminen en voedingsstoffen binnen. Dus dat is onzin.’

‘Ik vind het juist leuk om dit aspect van mijn leven te delen met mijn niet-moslimvrienden’, zegt Kouta. ‘Een niet-gelovige vriend van mij komt binnenkort mee-eten bij een iftar. Het is altijd leuk om te zien dat mensen van buitenaf interesse tonen. Het blijft dan niet bij de oppervlakkige vragen.’ 

Ook Baba nodigt studenten uit om langs te komen: ‘Nieuwsgierigheid is altijd welkom!’ Zij zit bij de islamitische studentenvereniging Sabr. ‘Wij organiseren veel activiteiten, bijvoorbeeld een iftar in Leiden. Niet-leden zijn hierbij ook van harte welkom natuurlijk, want met oogkleppen op kom je nergens.’

Kouta: ‘Nederland is nog vrijwel onbekend met het fenomeen ramadan, terwijl het hier al heel lang bestaat. Op een gegeven moment is het niet een kwestie van niet weten, maar niet willen weten.’