In een van de meest kostelijke afleveringen van de nineties hitserie Friends krijgt het personage Ross Geller, doctor in de paleontologie, te maken met amoureuze avances van een studente. Hij zou er dolgraag op ingaan, maar twijfelt ook of het wel kan. ‘Is it against the rules?’ vragen zijn vrienden hem. ‘No, but it is frowned upon’, verklaart Ross.

Uiteindelijk besluit hij evenwel om zich daardoor niet te laten tegenhouden, en stelt hij de studente als zijn nieuwe geliefde voor aan zijn collega’s. Om er vervolgens achter te komen – spoiler alert – dat romantische betrekkingen tussen docent en student tóch niet alleen maar ‘frowned upon’ zijn, maar wel degelijk ook ‘against the rules’.

‘You are so fired, Dr. Geller.’

Inmiddels zijn we drie decennia verder, en doet de scène uit Friends, hoe vermakelijk ook, gedateerd aan. Natúúrlijk is het fout om als docent seksuele belangstelling te tonen voor je studenten, daar lijken we het vandaag de dag wel over eens. Niettemin blijven ze zich opstapelen, de verhalen over academici die de grenzen opzoeken en daar soms zelfs overheen gaan, zoals laatst weer aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Alleen al om die reden is het de moeite waard om nog een keer (zucht!) stil te staan bij de vraag: wat is er ook alweer verkeerd aan om met je studenten naar bed te gaan, of om te proberen ze daartoe te verleiden?

Het makkelijkst moreel te duiden zijn uiteraard de gevallen waarbij de student überhaupt niet zit te wachten op seksuele toenaderingspogingen van de docent.

Neem de Nijmeegse casus, onlangs aan het licht gebracht door Argos. Een studente wordt overstelpt met ongepaste berichten van haar scriptiebegeleider, een gevierd hoogleraar in de psychologie. ‘Lekker ding’, noemt hij haar, en hij blijft erop aandringen om met z’n tweeën uit eten of drinken te gaan.

Over het moment dat zij weer op de faculteit zal terugkeren na een buitenlandbezoek, appt hij: ‘Dan bespring ik je. Nou ja, bij wijze van spreken dan. Maar ik heb je wel gemist.’ Meermaals geeft ze aan niet gediend te zijn van zijn avances, maar de professor weet van geen ophouden. De studente komt uiteindelijk ziek thuis te zitten.

Je hoeft geen Immanuel Kant te zijn om in te zien dat de hoogleraar hier moreel de fout in gaat. Gewoon, als persoon, die de grenzen van andere personen te respecteren heeft. (En je hoeft geen Badr Hari te zijn om zin te krijgen om de man in kwestie een knietje te verkopen. ‘Nou ja, bij wijze van spreken dan.’)

‘Nee’ betekent ‘nee’, zo simpel kan het zijn.

Lastiger is het wanneer er wél sprake is van wederzijdse instemming, zoals in het geval van Friends-personage Ross en zijn studente. Wat is er eigenlijk verkeerd aan een amoureuze affaire tussen student en docent wanneer allebei de partijen daarvoor in zijn?

Een veelgehoord bezwaar is dat de machtsrelatie tussen beide het moeilijk maakt voor de student om ‘nee’ te zeggen. En hoeveel is een ‘ja’ dan eigenlijk nog waard? Daar zit wat in, natuurlijk. Hoe eenvoudig is het om iemand af te wijzen die jouw scriptie nog moet beoordelen, of van wie je nog een aanbevelingsbrief wil vragen?

Toch moeten we ook oppassen met het argument dat de instemming van een student nooit als geldend zou kunnen worden beschouwd. Wie zijn wij om te bepalen dat de studente van Ross, bijvoorbeeld, niet voor zichzelf kan uitmaken naar wie of wat ze verlangt? Wie is Ross, wie zijn zijn collega’s, wie is de universiteit, om tegen een volwassen vrouw te zeggen: ‘Ach, meisje, dit kun jij niet daadwerkelijk willen?’

Nemen we mensen – vrouwen, studenten – echt serieus als autonome personen, dan geloven we niet alleen dat hun ‘nee’ ook echt ‘nee’ betekent, maar ook dat hun ‘ja’ in principe inderdaad een ‘ja’ is.

En toch.

En toch.

En toch – moet je het gewoon niet doen met je studenten, zelfs niet wanneer een romance oprecht wederzijds gewenst is. In het geweldige essay ‘On not sleeping with your students’ legt filosofe Amia Srinivasan uit waarom. Als docent, zo stelt ze, heb je je niet alleen als persoon tot je studenten te verhouden, maar ook als leraar. En als leraar draag je een bijzondere verantwoordelijkheid: je bent verantwoordelijk voor het onderwijzen van je studenten; voor hun inwijding in de kennis van jouw vak.

Merk je dat de fascinatie van je studenten zich onverhoopt niet meer fixeert op de wetenschappelijke materie maar op jou, dan is het je plicht om hun liefde terug te begeleiden naar de inhoud van je onderwijs. Doe je dat niet, dan doe je je studenten simpelweg te kort – niet als persoon, maar als leraar.

Een leraar gaat niet naar bed met zijn leerlingen. Hij onderwijst ze.

Josette Daemen is promovendus aan het Instituut Politieke Wetenschap van Universiteit Leiden