Columns & opinie
Hoe het nieuwe normaal onze xenofobische navelstaarreflex versterkt
We hadden onze burgerlijke ongehoorzaamheid, die ‘ik bepaal zelf wel wat ik doe ja’-mentaliteit ook kunnen inzetten om buiten ’s lands grenzen te koekeloeren hoe men daar met deze crisis omgaat.
Remco Breuker
woensdag 15 april 2020

Het nieuwe normaal. Dat is de uitdrukking voor de huidige ongewone situatie van gedwongen afstand houden tot je medemens. Dit nieuwe normaal heeft volgens sommigen ook de herwaardering van de wetenschappelijke expert met zich meegebracht: kijk maar naar de stoet van virologen en epidemiologen die naast Jort Kelder in de talkshows aanschuiven. De herwaardering van een bepaald soort wetenschappelijke expert, zou willen zeggen, want de experts die meer weten over hoe Covid-19 buiten onze eigen Europese achtertuin wordt bestreden (en met aanmerkelijk meer succes) zitten thuis op de bank.

En dat is jammer. Niet alleen omdat dit nieuwe normaal vooral onze xenofobische navelstaarreflex lijkt te hebben versterkt, maar ook omdat dit zo aantoonbaar dom is. Misschien moet ik dat maar accepteren. Wij zijn tenslotte ook een volk dat in een gezondheidscrisis zonder weerga op Tweede Paasdag gewoon naar de Hornbach en de meubelboulevard gaat, want ‘dat pakken ze ons niet af’. Zie daar de erfgenamen van de provo’s, de trotse hoeders van de laatste resten burgerverzet en burgerlijke ongehoorzaamheid die dit armzalig land nog kent.

Onze Europese bondgenoten zelfgenoegzaam in de financiële kou zetten als zij door een existentiële gezondheidscrisis gaan, levert nauwelijks publiek gemor op, maar sluit de bouwmarkten, de zuipketen en de nordic walking-paden en het gepeupel staat klaar om de moord op de gebroeders De Witt nog eens dunnetjes over te doen.

Een bescheiden suggestie van mijn kant. We hadden die burgerlijke ongehoorzaamheid, die ‘ik bepaal zelf wel wat ik doe ja’-mentaliteit ook kunnen inzetten om buiten ’s lands grenzen te koekeloeren hoe men daar met deze crisis omgaat. Duitsland is een goed begin, maar ook Duitsland heeft leentjebuur gespeeld. En wel in Zuid-Korea, het land waarin allerlei virologen en epidemiologen nu plots een academische specialisatie lijken te bezitten (ik herinner me overigens niet hen college gegeven te hebben maar goed), blijkens de vele stellige uitspraken die zij hebben gedaan over de volksaard van de Zuid-Koreaan.

Anders dan de noeste, individualistische en wars van gezag zijnde Nederlander is de Zuid-Koreaan autoriteitsgevoelig, geneigd tot gehoorzaamheid en groepsgedrag, en collectivistisch, betogen ze.

‘In tijden van crisis is de navel Neerlands beste vriend’

Ondertussen is het volgens de regels van het nieuwe normaal volkomen geaccepteerd dat Zuid-Korea (bevolking 51 miljoen, voornamelijk geconcentreerd in zeer dichtbevolkte miljoenensteden) slechts 222 doden te betreuren heeft in deze pandemie, terwijl in Nederland de teller rap richting 3000 gaat. Hier staat de economie stil, in Zuid-Korea wordt grotendeels doorgewerkt.

Het grote geheim? Niet de vermeende collectivistische aard van de Zuid-Koreaan, maar de zekere wetenschap dat het volk de regering en de overheid ter verantwoording zal roepen op het moment dat zij de crisis niet in goede banen weten te leiden. Hoe zeker is die wetenschap? Vraag dat eens aan voormalig president Park Geun-Hye, die de vorige nationale crisis (het onnodige vergaan van een veerpont waarbij 250 scholieren verdronken) grondig verprutste en nu 33 jaar bromt in het cachot.

Nogal een verschil met de Nederlandse reflex om ‘hoe hoog?’ te roepen als de minister-president ‘spring!’ roept. Het blijkt elke keer weer lastig te zijn om als de landelijke ganzenpas eenmaal is ingezet onze ogen los te trekken van de waggelende kont van onze voorganger en een eigen pad te kiezen.

Ik kom na een maand nieuw normaal dan ook tot een ontnuchterende conclusie. En laat ik mij ter uwer gemak en comfort, gewaardeerde lezer, bedienen van het volksaardvocabulaire waaraan u gewend bent geraakt. In tijden van crisis is de navel Neerlands beste vriend. Wat de boer niet kent, weet hij niet.

De rekening krijgen we al gepresenteerd en die zal nog flink oplopen. De succesvolle Covid-19-aanpak in landen als Zuid-Korea laat namelijk zien dat het mondiale machtsevenwicht verschoven is richting het oosten, omdat men daar - in al hun vermeende collectivisme en gehoorzaamheidsdrang - wél eigen onweten en ongelijk (h-)erkent en leert van een ieder die het beter doet.

Maar doe effe normaal, man, waar is dat nou weer voor nodig?

Remco Breuker is hoogleraar Koreastudies