Nieuws
Universiteit stuurt hoogleraar sterrenkunde weg na ‘ernstig ongewenst gedrag’
Een hoogleraar sterrenkunde van de Universiteit Leiden heeft zich jarenlang schuldig gemaakt aan ernstig grensoverschrijdend gedrag. Dinsdag maakte het college van bestuur bekend dat de professor, die al eerder op non-actief was gesteld, niet meer mag terugkeren.
Sebastiaan van Loosbroek
dinsdag 18 oktober 2022
Illustratie Schot

UPDATE: Inmiddels is bekend het dat hoogleraar theoretische sterrenkunde Tim de Zeeuw betreft.

Het college van bestuur zegt in verband met privacywetgeving niet te kunnen zeggen wie de weggestuurde academicus is, maar meerdere bronnen melden aan Mare dat het gaat om een hoogleraar sterrenkunde. Universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke wil dat niet bevestigen.

Het grensoverschrijdende gedrag heeft jarenlang plaatsgevonden, tot afgelopen mei vier vrouwelijke medewerkers naar de decaan stapten. Ook hebben diverse getuigen zich gemeld, onder wie ook mannen. De decaan heeft het college van bestuur nog diezelfde dag op de hoogte gesteld. Kort daarop liet het college een onderzoek instellen door de onafhankelijke Klachtencommissie.

Het college van bestuur heeft dinsdag besloten dat hij niet meer terug mag keren op de universiteit, geen promovendi meer mag begeleiden en geen gebruik meer mag maken van voorzieningen die hoogleraren en emeritus-hoogleraren hebben.

Geschokt

Het college van bestuur is geschokt door de klachten en de bevindingen van de Klachtencommissie.

‘Dat deze klachten zo lang konden bestaan en dit gedrag zoveel mensen heeft beschadigd, raakt ons zeer’

‘Dat deze klachten zo lang hebben kunnen bestaan en dit gedrag zoveel mensen heeft kunnen beschadigen, raakt ons zeer’, zegt collegevoorzitter Annetje Ottow in het persbericht.

Stelselmatig misbruik

Dinsdagavond liet ze in een gesprek met Mare weten dat er sprake was van ‘machtsmisbruik en ongewenst gedrag’. Het gaat om ‘een stelselmatig patroon van zwartmaken, machtsmisbruik, genderdiscriminatie, kleineren in het openbaar en de voortdurende dreiging dat het carrièreverloop van de klagers zou worden beschadigd’.

Ook heeft de hoogleraar opmerkingen gemaakt ‘met seksuele lading’ en heeft de commissie in één geval geconstateerd dat hij een medewerker ‘ongewenst lichamelijk heeft benaderd’.

Wat de hoogleraar in het gesprek met het college en later met de Klachtencommissie heeft gezegd, wil Ottow niet zeggen. Wel zegt ze dat de commissie ‘uiterst zorgvuldig’ te werk is gegaan. Zo is voor waarheidsvinding niet alleen gebruikgemaakt van de meldingen van de klagers en de getuigen, maar ook van schriftelijke stukken.

‘Ik geneer me te pletter. Hij is hier never nooit meer welkom’

Op basis van die bevindingen en het horen van de hoogleraar is besloten hem definitief van de universiteit te sturen. ‘Hij is never nooit meer welkom op deze universiteit’, aldus Ottow.

Geen ontslag

Toch is dat niet hetzelfde als ontslag. ‘Omdat de commissie ook heeft vastgesteld dat de wetenschappelijke kwaliteit van deze hoogleraar buiten kijf staat, is er geen enkele aanleiding om hem het professoraat te ontnemen.’ Hij kan dus nog wel onderzoek doen op persoonlijke titel, maar mag geen onderwijs meer geven en zich niet op de werkvloer vertonen (zie kader onderaan voor nadere toelichting).

In haar persverklaring liet Ottow weten ‘scherp te kijken’ naar ‘de lessen die we als universiteit hieruit moeten leren en hoe we ervoor kunnen zorgen dat er in de toekomst eerder aandacht wordt gegeven aan ongewenst gedrag, ook in de vorm van preventie’. Daarbij is het 'belangrijk dat mensen geen belemmeringen voelen om ongewenst gedrag te melden en bespreekbaar te maken. Met het vaststellen van het ongewenste gedrag en het naar huis sturen van de hoogleraar zijn we er niet. We doen al veel, maar moeten het echt nog beter doen.’

‘Ik geneer me te pletter’, voegt ze daar dinsdagavond aan toe. ‘Ik was diepbedroefd na het gesprek met de klagers en ik vind het verschrikkelijk dat dit is gebeurd. Ik wind er geen doekjes om: dit had door het instituut eerder moeten worden gezien en er had eerder moeten worden ingegrepen. Het gaat erom dat je als werkgever de verplichting hebt om voor een veilige werkomgeving te zorgen en dat je daarop het systeem moet inrichten. Alleen een loket instellen waar mensen heen kunnen, is niet genoeg. We gaan met de decanen kijken of we alert genoeg zijn op dit soort gedrag en hoe we de veiligheid kunnen verbeteren.’

Update over onderzoekswerk hoogleraar

‘De betreffende persoon mag niet meer namens de Universiteit Leiden onderzoek doen als medewerker, maar mag nog wel blijven publiceren op zijn persoonlijke hoogleraarstitel’, laat woordvoerder Van Overbeeke woensdag na aanvullende vragen weten. ‘Die titel heeft het college hem niet afgenomen. Hij mag in zijn publicaties nog wel vermelden dat hij hoogleraar van de Universiteit Leiden is, maar hij mag niet publiekelijk namens de universiteit naar buiten treden.’

De hoogleraar behoudt dan ook zijn salaris. Op de vraag waarom er niet voor is gekozen hem te ontslaan, zegt ze: ‘Daar zijn onder meer arbeidsrechtelijke redenen voor, maar hier kunnen we niet nader op ingaan omdat dit afbreuk kan doen aan privacy.’ Volgens haar heeft ‘verwijdering van universitaire gebouwen’ een ‘vergelijkbaar effect’ als ontslag.

Bovendien mag de hoogleraar niet zelf contact opnemen met collega’s van de universiteit. ‘Gelet op de ongewenste gedragingen vinden we het noodzakelijk dat hij geen contact heeft met collega’s, de klagers en getuigen’, aldus Van Overbeeke. ‘We kunnen medewerkers niet verbieden zelf contact met hem op te nemen, maar andersom is niet aan de orde.’

Bronnen zeggen tegen Mare dat er een juridische procedure loopt. Van Overbeeke kan dat niet bevestigen. ‘De universiteit kan niets zeggen over een juridisch onderzoek door beklaagde of klagers, ook dit valt onder hun privacy.’