‘Maandenlang hebben we gestreden tegen de bezuinigingen op het hoger onderwijs’, schrijft vakbond FNV op haar site over de landelijke staking in het hoger onderwijs op dinsdag 9 december.

‘Binnenkort ligt de toekomst van ons werk en studenten op de formatietafel. Dit is hét moment om ons doorzettingsvermogen om te zetten in resultaat. Want de sloop moet stoppen. Het herstel begint nu.’

Veel van de bezuinigingen die het vorige kabinet op het hoger onderwijs doorvoerde, zijn niet geschrapt, bijvoorbeeld het stopzetten van de starters-en stimuleringsbeurzen en de besparingen op het fonds onderzoek en wetenschap. De Universiteit Leiden moet vijf procent korten op de totale begroting: een structurele bezuiniging van 30 miljoen euro.

Ook is er de dreiging van de Wet internationalisering in balans die nog door de Tweede Kamer moet. Mogelijk zorgt deze wet ervoor dat er een flink aantal Engelstalige bachelors verdwijnt. De universiteiten hebben al hun Engelstalige psychologie-bachelors opgeofferd om te ontkomen aan de Taaltoets Anderstalig Onderwijs die waarschijnlijk het einde had betekend van een deel van de Engelstalige bachelors.

Het is zaak om druk op de ketel te houden, juist nu er formatiebesprekingen zijn in Den Haag, vinden de bonden. ‘We moeten laten zien dat we Nederland met deze bezuinigingen op een enorme achterstand zetten’, meldt Donald Pechler, sectorbestuurder van de Algemene Onderwijsbond (AOb), een van de organisatoren van de staking en de demonstratie op de Dam in Amsterdam.

Het hoger onderwijs voert al langer actie tegen de bezuinigingen. Op 25 november 2024 was er een grote demonstratie op het Malieveld in Den Haag. Dit jaar volgde een estafettestaking, die op 10 maart in Leiden begon.

Toen schreef het college van bestuur dat ‘medewerkers vanzelfsprekend kunnen staken maar ‘laten we met elkaar zoveel mogelijk voorkomen dat bijvoorbeeld studenten met een tentamen vertraging oplopen of jonge onderzoekers hun promotie moeten afzeggen’.

Sarah de Rijcke, decaan van de faculteit Sociale Wetenschappen schreef toen in een mail aan medewerkers: ‘Het is aan ons om ervoor te zorgen dat essentiële activiteiten, zoals belangrijke onderdelen van ons onderwijs, tentamens, promoties en oraties zoveel mogelijk doorgaan, om overlast voor studenten en medewerkers te voorkomen.’

Tijdens de faculteitsraadsvergadering van Sociale Wetenschappen vroeg raadslid Kim de Jong zich af hoe bestuurders op de nieuwe stakingsoproep reageren. ‘We hebben daar nog weinig over gehoord.’ 

‘Nee, dat klopt’, zei vice-decaan Kristiaan van der Heijden. ‘We trekken gezamenlijk op als universiteit en hebben het aangezwengeld bij het college. Het is opgepakt maar er is nog geen uitsluitsel over.’

Jordi Kerkum, secretaris van het FSW-bestuur: ‘Het college is nog in gesprek over de lijn die de universiteit inneemt en wat daarvan de organisatorische gevolgen zijn. Als zij eruit zijn, willen we graag ook nog even intern overleggen. We hebben gevraagd of daar met gezwinde spoed antwoord op kan komen.’

De Jong: ‘Het wordt een beetje krap allemaal. De faculteit kan al een signaal afgeven dat de staking eraan komt en wat we gaan doen.’
Vice-decaan Kristiaan van der Heijden: ‘We willen het ook afstemmen met de andere faculteiten. Het is enigszins vreemd als het ene faculteitsbestuur zegt: “We staan hier helemaal achter, we gaan met z’n allen” , terwijl het andere bestuur zegt: “We hebben het liever niet.”’

De raad stelde echter dat de faculteit dat sowieso niet kan zeggen omdat staken een recht is. ‘Dat klopt, maar je hebt er in de communicatie wel enige vrijheid in’, reageerde Van der Heijden. ‘We hopen snel met een eenduidig standpunt te komen. Als dat in korte tijd niet lukt, dan moeten we misschien zelf gaan communiceren.’

Staking op 9 december, Demonstratie op de Dam start om 12.00 uur