De man van een half miljoen

Achtergrond

Emeritus-hoogleraar Hein Schermers hoopt dat vele Leidse professoren zijn voorbeeld volgen: hij verkocht zijn huis en schonk de opbrengst van een half miljoen euro aan de universiteit. Als bedankje. ‘Soms wilde ik dat ik zo veel geld als Rockefeller had. Dan kon ik zoveel meer doen.‘

donderdag 22 mei 2003

‘Kijk eens wat een geweldig uitzicht over Leiden‘, zegt Hein Schermers (74), terwijl hij door het raam van zijn nieuwe flat naar buiten kijkt. Vorig jaar verruilden hij en zijn vrouw hun riante woning aan de Herengracht voor een appartement op de tiende verdieping van Serviceflat Schouwenhove, aan de rand van Leiden. Hij mist zijn oude huis niet. ‘Het kostte mij en mijn vrouw toch al steeds meer moeite om de vele trappen op en af te lopen. Dat hoeft nu gelukkig niet meer.‘

De verhuizing naar Schouwenhove was het gevolg van een opzienbarend besluit. Bij zijn afscheid als hoogleraar internationaal recht, een functie die hij in Leiden bijna 25 jaar bekleedde, maakte Schermers bekend zijn huis te verkopen en het geld aan de universiteit te doneren. ‘Ik speelde al een tijdje met het idee om een fors bedrag aan de universiteit te schenken‘, verklaart de oud-hoogleraar. ‘Doordat mijn gezondheid minder werd, wilden we graag verhuizen. En aangezien ik over een prima pensioen beschik, hadden we de opbrengst van het huis niet voor onszelf nodig.‘

Ook Schermers‘ drie kinderen met aanhang protesteerden niet tegen het feit dat een erfenis van 500.000 euro aan hun neus voorbij ging. ‘Zo‘n beslissing neem je natuurlijk niet alleen. Maar doordat ze vroeger van ons alle opleidingen mochten volgen die ze maar wilden, hebben ze allemaal goede banen. Ze zitten niet op een hoge erfenis te wachten.‘

De Rechtenfaculteit deed dat wel. Doordat er de afgelopen jaren door financiële problemen flink is bezuinigd, dreigde daar het terrein waarvan Schermers wereldwijd een van de grondleggers is, te sneuvelen: het internationaal institutioneel recht. ‘Omdat ik dat zonde zou vinden, heb ik voorgesteld om met de opbrengst van mijn huis een bijzonder hoogleraar aan te stellen.‘

Dat werd Niels Blokker, tot grote vreugde van Schermers. ‘Blokker is niet alleen een oud-student van mij, maar ook een oud-collega: hij is jarenlang docent geweest op de faculteit en bovendien gespecialiseerd in dit rechtsgebied. En hij heeft dezelfde achtergrond als ik, omdat hij - net als ik vroeger - bij het ministerie van Buitenlandse Zaken werkt.‘

Wat Schermers ook leuk vindt: Blokker heeft zijn oratie voor zijn officiële aanstelling als bijzonder hoogleraar gehouden. ‘Een oratie is bedoeld om je te presenteren aan de faculteit en de universiteit. Daarom vind ik dat je die moet houden voor of direct bij het aantreden en niet een of twee jaar daarna. Dat heb ik ook altijd gedaan.‘

Waarom is het internationaal institutioneel recht eigenlijk zo belangrijk? ‘Het houdt zich bezig met het recht van internationale organisaties als de Verenigde Naties en de Internationale Arbeidsorganisatie. Vaak krijgen zij met problemen te maken op het gebied van bijvoorbeeld financiering en stemrechtverdeling. Omdat die organisaties veelal langs elkaar heen werken, weten ze onvoldoende van elkaar en kunnen ze niet van elkaar leren.‘ Schermers‘ rechtsgebied probeert deze problemen in kaart te brengen om vervolgens naar oplossingen te zoeken.

Met de door hem gefinancierde leerstoel geeft hij de veel geplaagde Rechtenfaculteit een steuntje in de rug. ‘Er is eigenlijk te veel bezuinigd, dat merk je aan allerlei dingen.‘ Schermers, die bij veel studenten bekend werd als oprichter van het Mordenate-college voor excellente rechtenstudenten, bezocht afgelopen weekend een aantal Engelse studenten in Oxford die naar Leiden wilden komen in het kader van een uitwisselingsprogramma. Een zelfde aantal Leidenaren mocht dan naar Oxford. ‘Alleen hadden hun tutoren Leiden afgeraden omdat ze zoveel slechte berichten hadden gehoord over de bezuinigingen. Ze gaan nu naar Italië.‘

Dat doet hem pijn. ‘Leiden heeft een bijzonder goede naam in het buitenland, dat valt me keer op keer op. Helaas blijken mijn contacten in het buitenland ook meer en meer te horen over de financiële problemen.‘ Gelukkig ziet hij ook een positieve kant. ‘Die goede naam slijt niet snel, bovendien denk ik dat we het ergste hebben gehad.‘ Volgens hem moet het college van bestuur snel meer geld aan de faculteit geven. ‘In verhouding tot andere juridische faculteiten krijgen we gewoon veel te weinig per student. Dat wreekt ons enorm.‘

Een ‘moderne mecenas‘ voelt hij zich niet. ‘Dan had ik nog flink wat rijker moeten zijn. Soms wilde ik dat ik zoveel geld als Rockefeller had, dan kon ik zoveel meer doen.‘ Behalve zijn geld, deelt Schermers ook nog graag zijn enorme kennis van het recht. ‘Ik ga binnenkort naar Israël om een aantal colleges te geven. Er is toch geen betere plaats dan Jeruzalem om te verkondigen dat mensenrechten belangrijk zijn?‘

Hij hoopt wel dat een aantal van de huidige hoogleraren straks zijn voorbeeld volgt. ‘Eigenlijk wilde ik nieuw leven inblazen in een oude traditie: halverwege de vorige eeuw spraken een aantal illustere voorgangers van mij, de hoogleraren Van Vollenhove, Telders en Van Eijsinga, namelijk af hun huizen te schenken aan de universiteit. Ze wilden ervoor zorgen dat het gehele Rapenburg universitair bezit werd.‘ Hij heeft dan wel veel positieve reacties op zijn besluit heeft gehad. ‘Maar nog niemand heeft gezegd: dat doe ik ook.‘

Lees ook

Draai je telefoon een kwartslag, dan ziet onze site er een stuk beter uit!