Er is geld tekort en we doen te veel voor te weinig of zelfs voor niets. Daar moet verandering in komen, dacht men op Rapenburg 70, alwaar de gangen immer leger zijn van de thuiswerkenden, ons aller voorland, want werkplekken kosten geld. Het liefste, zo stel ik me voor, dacht men daar in de krochten van de oude UB, laten we de studenten betalen voor wat ze krijgen (en dat is natuurlijk eigenlijk helemaal geen onredelijk idee).

Zeker een derde van de opleiding van een gemiddelde student bestaat immers uit door de docent gratis verstrekte begeleiding, toetsing, correctie, onderwijs en zo, dus als we dat nu kunnen omzetten in geld (‘en de docenten wél consequent die extra uren onbezoldigd laten doorwerken’, moet iemand er slim ingebracht hebben, want anders had de universiteit er nog niets aan), dan kunnen we een deel van onze geldzorgen ledigen, externe sprekers op overbodige bijeenkomsten vijfduizend euro per uur blijven betalen en nieuwe gebouwen met snazzy coffee corners en watertappunten blijven bouwen.

Maar toen liet de werkelijkheid zich gelden: als studenten ineens écht zouden moeten betalen wat ze de universitaire gemeenschap (en niet de universiteit want universiteit en de universitaire gemeenschap zijn steeds minder inwisselbaar met elkaar helaas) kosten, dan gaan ze protesteren en komen ze in opstand. Omgaan met mondige studenten is nu eenmaal geen forte van het huidige bestuur (voor je het weet gaan ze – o gruwel – leuzen scanderen, leuzen schreeuwen), dus dat moest koste wat het kost voorkomen worden.

Ik stel me verder voor dat tijdens de vergadering waarin dit netelige probleem werd besproken er uiteindelijk tegen de klok van vijf van achterin de zaal de stem van de jongste bediende bedeesd klonk: ‘Maar wat nu als we onze andere “studenten” extra belasten?’ Een mirakelse interventie die getuige het net afgekondigde beleid om PhD-studenten voortaan tussen de 400 en 2800 euro per jaar te laten betalen voor het voorrecht in Leiden te promoveren, met donderend gejuich ontvangen moet zijn.

Op zich logisch natuurlijk, want het begeleiden van promovendi kost tijd en tijd is geld. Of is ook hier sprake van hetzelfde soort wisseltruc als bij het roemloos gesneefde verzilveren van het onbetaalde overwerk van docenten?

Want voor zover ik weet valt de tijd die ik besteed aan het begeleiden van promovendi nóch onder onderzoek nóch onder onderwijs en wordt het daarom niet verdisconteerd in mijn jaarlijkse taakstelling. Ik moet zelf maar zien wanneer (en als we verhuisd zijn naar het nieuwe gebouw ook: waar) ik begeleid, maar het is de facto grotendeels onbezoldigd: 65 procent onderwijs, 5 procent bestuur, 30 procent onderzoek is de verdeelsleutel voor onze taken en die lopen zonder PhD-begeleiding al over.

Andere faculteiten lossen het wellicht anders op, maar in mijn geval is deze nieuwe belasting van promovendi (en dan ook nog specifiek buitenpromovendi, want die kunnen zich helemaal niet verweren) wel héél ingenieus en cynisch in elkaar gedraaid, waarbij de universiteit zich nu laat betalen voor werk waar zij zelf niet voor betaalt.

Hoe noem je dat?

Hoe je dat ook noemt, het past feilloos in het huidige tijdsgewricht, waarin de verhouding (in alle betekenissen van het woord) tussen degenen die de primaire taken vervullen en degenen die dat níet doen maar wél beslissen over hoe, wanneer, waar en voor hoeveel deze taken verricht worden helemaal zoek is. Kijk maar wat er nu in Delft gebeurt.

Promovendi- en postdocpartij PhDoc noemt het ‘taxation without representation’. Dat zoveel externe promovendi hun stemmen niet kunnen laten horen in de universitaire democratie (of wat daar voor doorgaat) is deze partij begrijpelijk al langer een doorn in het oog. Maar om juist deze groep collega’s (want dat zijn het, ook al hebben ze die formele status niet) ook nog eens aan te merken als belastbaar aangeschoten wild, heeft PhDoc (en andere partijen zoals LAG) in woede doen ontsteken.

Als er hier iemand belasting mag heffen dan zijn het de begeleiders en andere collega’s die promoveren mogelijk maken. En ik spreek hier voor mijzelf natuurlijk, maar ik gooi liever wat balen thee in de haven dan juist op dit moment deze kwetsbare groep op de financiële martelbank te leggen.

Remco Breuker is hoogleraar Koreastudies