Op 12 februari overleed, toch nog onverwacht, onze collega Frans Witte na een lange strijd tegen de kanker die hem jarenlang in zijn greep heeft gehouden. Frans was sinds 1977 als medewerker aan de Leidse biologie verbonden.
In het begin van deze periode werkte hij, samen met zijn vrouw Els, vijf jaar lang in Tanzania, als lid van het Leidse Haplochromis Ecology Survey Team (HEST). Dat team bracht de grote soortenrijkdom aan cichlide vissen in het Victoriameer in kaart. Frans had een sleutelrol in dat onderzoek en nam in 1982 de leiding over. Hij heeft , bijgestaan door een reeks van Nederlandse en Tanzaniaanse promovendi, zijn hele verdere wetenschappelijke loopbaan aan het beschrijven van de variatie, ecologie en evolutie van de cichliden gewijd.
Zijn werk en inzet waren van groot belang bij het vastleggen van de desastreuze effecten van het uitzetten van de Nijlbaars op de lokale vissoorten. Voor zijn ogen zag hij de soorten verdwijnen – een proces dat onder meer is beschreven in het boek Darwins Hofvijver van Tijs Goldschmidt. Het onderzoek van Frans, vastgelegd in vele wetenschappelijke artikelen en boekbijdragen, en waaraan vaak aandacht werd gegeven in kranten, tijdschriften en documentaires, is in belangrijke mate door zijn inzet geworden tot een tekstboekvoorbeeld van soortvorming en van de gevaren van invasieve soorten. Het leverde de Leidse biologie internationale bekendheid op. Gelukkig heeft Frans enkele jaren geleden ook de kentering meegemaakt, en kunnen vastleggen, waarbij een aantal soorten weer terug leek te keren.
Naast een gedreven onderzoeker was Frans een enthousiaste, toegewijde en betrokken docent. Hij had een uitgebreide onderwijstaak en door zijn belangrijke aandeel in het eerstejaarsonderwijs zijn vele generaties biologiestudenten door hem opgeleid. De studenten waardeerden zijn kwaliteiten met verkiezing tot beste Biologiedocent (2005) en beste facultaire docent (2009).
Als medewerker heeft Frans zich altijd onvermoeibaar voor ons instituut ingezet en als persoon was hij geliefd door zijn uiterst bescheiden, vriendelijke en hulpvaardige instelling. En hoewel Frans vanwege zijn behandeling het laatste jaar niet meer onder de mensen kon komen zette hij zijn werk toch zoveel mogelijk voort. Via Skype begeleidde hij nog promovendi en studenten, thuis werkte hij tot het laatst aan manuscripten, prepareerde hij vissen, regelde hij zaken voor het practicum en gaf hij ondersteuning aan zijn vervangers.
Wij rouwen om het verlies van een zeer gewaardeerde collega, een bevlogen docent en bovenal een zeer geliefd mens. We zullen hem missen en wensen zijn vrouw Els en zijn kinderen veel sterkte bij dit verlies.
Namens het Instituut Biologie Leiden,
Prof. dr Carel J. ten Cate, wetenschappelijk directeur