Achtergrond
Deze plek is wel/niet bezet
Het is soms vechten om een computer en het gaat er niet altijd even netjes aan toe. Mare verdiepte zich in (het gebrek aan) bieb-etiquette.
donderdag 11 juni 2015
© Taco van der Eb

Hanneke Withaar (24) is al sinds kwart voor negen in de UB. ‘Omdat ik de hele dag aan mijn scriptie moet werken, maar óók omdat de computers anders allemaal bezet zijn’, zegt ze. Om negen uur waren bijna alle computers nog leeg, maar volgens Withaar stroomt de bieb binnen een uur tijd helemaal vol.

Om 13.00 uur zijn de meeste computers inderdaad bezet. In de grote hal toont het scherm een plattegrond van de computerzaal, met daarop slechts vier groene vakjes. Deze geven de beschikbare computers aan.

‘Na twintig minuten inactiviteit wordt de gebruiker van de computer uitgelogd’, zegt directeur van de Leidse universitaire bibliotheken Kurt De Belder. ‘De werkplek is dan in principe vrij.’

Maar ter plaatse blijken studenten hun territorium te hebben afgebakend door de computers te bedelven onder pennen, papieren en boeken.

De Belder: ‘Een student die de computer wil gebruiken, kan twee dingen doen: de spullen van de vorige gebruiker opzij schuiven, of een baliemedewerker verwittigen. Die zal vervolgens de spullen in een mandje doen en deze achter de balie plaatsen waar ze opgehaald kunnen worden.’

‘In principe mogen studenten andermans spullen aan de kant schuiven, maar je moet het maar net durven’, zegt baliemedewerker J.W. Van der Luijt. Zelf heeft hij er ook wel eens woorden over gehad met een studente. Volgens De Belder zijn er geen klachten bekend van studenten van wie spullen zijn verwijderd, maar komen er wel veel klachten binnen over gebruikers die hun spullen achterlaten op de werkplekken.

Ook Withaar heeft haar spullen achtergelaten bij een van de computers. ‘En mijn usb-stick zit nog in de computer. Die durven ze er heus niet zomaar uit te halen.’ Een andere mogelijkheid ziet ze niet. ‘Anders kom je terug van de lunch en is hij bezet. Als er ’s middags al een computer vrij is, dan zijn de usb-poorten meestal kapot. Dat kan ik nu niet hebben. Ik ben afhankelijk van deze computers, want ik heb zelf alleen een mini-laptopje waarop ik echt geen hele scriptie kan tikken.’

Wie zijn eigen laptop meeneemt, kan nog wel een plekje vinden. Maar dat is volgens de studenten niet altijd het geval. ‘Als er rechtententamens zijn, dan nemen jullie alles over’, zegt Laura Nelck (20, geneeskunde) tegen rechtenstudente Renate Smolders (22), die met haar Augustinus-dispuut in de UB een ‘eigen’ tafel heeft. Smolders: ‘Als er al iemand anders zit, gaan er wel eens geïrriteerde berichtjes over de app’, geeft ze toe. Nelck: ‘Er moet gewoon meer ruimte in het KOG komen.’

Ook in het Kamerlingh Onnes Gebouw is het druk en zijn er irritaties aanwezig. ‘Het is vervelend dat studenten een uur weggaan en hun spullen laten liggen’, zegt Eline van Slijpe (19, rechten). ‘Ik ga zelf ook wel eens een half uur weg en dan laat ik mijn boeken ook gewoon liggen’, zegt Mendel Noordegraaf (24, master rechten). ‘Het komt ook voor dat studenten hun spullen droppen en dan naar hun werkcollege gaan. Dan zijn ze bijna twee uur weg. Dat is niet netjes.’

‘Er ontstaat wel eens de nodige wrijving met lui die de hele dag een plek innemen en dan toch vaak niet achter de computer zitten. Dan halen studenten bijvoorbeeld de stoelen weg van de pauzehouders’, zegt Manon van der Velden (24, master jeugdrecht).

‘Het is lastig om vast te stellen hoe lang gebruikers precies weg zijn. We kunnen niet met een stopwatch gaan timen. Het kan zijn dat iemand even naar het toilet is, koffie is gaan drinken of een uur is gaan relaxen. We staan op dit punt open voor ideeën’, zegt De Belder. ‘We denken natuurlijk na over oplossingen. Mogelijk gaan we experimenteren met sensoren op de werkplekken zonder computers. Die geven dan een signaal af als er niemand op de stoel zit. Maar ook hier geldt dat iemand wel de mogelijkheid moet hebben om koffie te gaan drinken. Tegelijkertijd bekruipt mij toch ook het gevoel dat we een soort Big Brother-achtige situatie creëren. Dan denk ik: "Ja jongens, dit moeten we toch in alle redelijkheid met elkaar op kunnen lossen. Ga je een uur weg, haal dan ook je spullen weg." Gebruikers moeten ook een beetje rekening met elkaar houden.’

Maar de praktijk is anders. Smolders illustreert het gebrek aan solidariteit. ‘In de master hebben we een thema-werkgroep, waarvoor iedereen hetzelfde boek moet gebruiken. Het idee is dat je het uitwisselt, maar sommige studenten verstoppen het stiekem tussen de andere boeken, zodat studiegenoten het niet kunnen vinden en zij het altijd kunnen pakken.’

Nog een irritatie: studenten die de schaarse computers bezet houden, zitten te Facebooken of filmpjes kijken van Lionel Messi.

‘We zien ook dat onze studenten werkplekken in beslag nemen en dan vervolgens allerlei zaken doen die niets met de studie te maken hebben. Ze zijn bezig met hun handeltje op Marktplaats en dergelijke. Ook dat is op zijn minst vervelend’, zei Dennis Hoitink van het factulteitsbestuur van Rechten maandag tijdens de faculteitsraadvergadering.

‘Ik ben voorstander van zachte sociale controle. Als ik zie dat iemand al drie kwartier zijn inboedel aan het verkopen is op Marktplaats, dan loop ik even langs en zeg: "Voor deze activiteiten zijn deze faciliteiten niet bedoeld. Die arme student daar zit op u te wachten om zijn werk te kunnen doen’, zei universitair docent civiel recht en raadslid Pieter De Tavernier. Volgens geschiedenisstudente Withaar moet een Facebook-momentje echter kunnen. ‘Niemand kan zich uren achter elkaar concentreren.’

‘Ik schat dat één op de zes keer dat ik hier kom, er geen computer beschikbaar is’, zegt Fabian van de Ven (23, master ondernemingsrecht). ‘Vooral rond de eindexamens van de middelbare school kwam het voor dat er geen plek was’ Ook tijdens de faculteitsraadvergadering werd er geklaagd over scholieren en andere buitenstaanders. ‘Ze bezetten onze plaatsen’, zei Gosia Szymaniak van studentenpartij LVS. ‘Eigenlijk moet iemand deze mensen netjes buiten zetten.’

‘Het is absoluut een probleem, erkende rechtendecaan Rick Lawson. ‘Ook bij andere universiteiten. Het is irritant als je geen plek kunt vinden en mensen ziet die er niet thuishoren.’

Het probleem is dat het KOG een openbaar gebouw is, aldus Hoitink. ‘We moeten kijken of we toch wat stringenter kunnen handhaven, maar we willen liever geen politieagentje spelen en iedereen vragen om legitimatie. Studenten moeten niet nalaten zelf scholieren aan te spreken. Of meld het anders aan de portier.’

Lawson: ‘De boodschap raakt blijkbaar een gevoelige snaar. Scholieren vinden het kennelijk prettig om hier te komen studeren. Dat is aan de ene kant fijn, maar het is niet de bedoeling. Althans niet als het te druk is.’

Assessor Tim van Lit heeft al een aantal keer een papier uitgeprint met de tekst: "Alleen toegankelijk voor studenten en medewerker met een LU-Card." ‘Maar dat briefje verdwijnt elke keer weer. Heel gek is dat.’

Lawson: ‘Ik denk dat het bestuur dan maar moet investeren in een bordje en vier schroeven.’

Volgens De Belder wordt open toegang wel heel belangrijk gevonden. ‘De bibliotheek wordt mede door de belastingbetaler gefinancierd. Daarnaast zijn de bibliotheken toegangspoorten voor wetenschappelijke kennis. Die wil je in principe open houden voor iedereen die belangstelling heeft. Aan de andere kant moeten medewerkers van de universiteit en studenten wel altijd de mogelijkheid hebben om gebruik te maken van de faciliteiten. Dat mag niet in het gedrang komen.’

De universiteit is in ieder geval niet van plan om meer werkplekken met computers te creëren. ‘Dat is niet vol te houden’, zegt De Belder. ‘Sinds de verbouwing is het aantal werkplekken verdubbeld, maar ook deze raken vol. Al komen er nog honderd pc’s bij, het is niet voldoende. De verbetering van de faciliteiten betekent dat je ook steeds meer gebruikers trekt.’

Hij benadrukt dat het Rechtenbestuur kan besluiten om poortjes te plaatsen. ‘Bij de Witte Singel hebben we tourniquets en kun je alleen naar binnen met een LU-Card. Bij Rechten behoort dat ook tot de mogelijkheden.’

Studenten van de Hogeschool kunnen gratis een LU-Card aanvragen en scholieren en externen hebben nog steeds de mogelijkheid om voor dertig euro lid te worden van de UB. Volgens Van der Luijt doen scholieren dat regelmatig. ‘Maar sinds we de poortjes hebben, heeft er wel een eerste schifting plaatsgevonden. Je loopt niet meer zomaar naar binnen.’

Dat komt ook de veiligheid ten goede. Toch raden medewerkers van de bibliotheek studenten aan om waardevolle spullen mee te nemen, en geen mobieltjes of laptops te gebruiken om hun plek te markeren. Van der Luijt: ‘Ik heb wel eens een laptop, iPhone en open tas met portemonnee zien liggen, terwijl de eigenaar drie uur lang weg was. Op een gegeven moment heb ik de spullen maar achter de balie gezet, want ik werd er een beetje nerveus van.’

Ook Nelck en Smolders hebben hun laptops in de studiezaal laten staan. ‘Ik ben nu eenmaal goed van vertrouwen’, zegt Smolders. ‘Bovendien heeft Laura een Mac, en ik een gewone laptop. Dus ik denk dat ze eerder die van haar stelen.’

Door Vincent Bongers en Petra Meijer