Het UvA-bestuur stuurde een brief met een tienpuntenplan naar alle studenten en medewerkers, waarin ze blijk gaf open te staan voor een nieuwe koers van besturen. ‘Als leiding van de universiteit zijn we per definitie dienend aan de universitaire gemeenschap, maar dit is bij verschillende onderwerpen niet als zodanig ervaren. Dit betekent dat wij enkele traditionele systemen en structuren opnieuw moeten doordenken en vormgeven’, schreef collegevoorzitter Louise Gunning.
‘Die reactie leidde bij ons tot een tsunami aan e-mails’, zegt Hassler-Forest. ‘Eerder reageerde het college autoritair: het zette de ME in om gebouwen schoon te vegen en ging de dialoog niet aan.’ Een van de belangrijkste toezeggingen is het versterken van de medezeggenschap. Er komt meer ondersteuning en instemmingsrecht op het verdeelmodel. Daarnaast wordt de universiteit democratischer. De gehele academische gemeenschap wordt vroegtijdig bij belangrijke besluiten betrokken. Een werkgroep gaat die ‘directe democratie’ onderzoeken. Onderwijs en onderzoek worden verder gedecentraliseerd.
Wat Hassler-Forest betreft, zit het grootste succes daarom niet in de tien punten, maar in de brief, waarin het college erkent dat verandering noodzakelijk is. ‘Ze geven toe dat de huidige manier van besturen niet meer breed gedragen wordt en dat er meer inspraak moet komen. De tien punten zijn mooiklinkende concessies, maar wij willen graag weten hoe en wanneer het college deze gaat realiseren. Het college wil praten-praten-praten. Maar er is al jarenlang gepraat. Het is nu tijd om de vertrouwenscrisis te overwinnen.’
Daarom, én omdat ze een onafhankelijk onderzoek naar de UvA-financiën eisen, gaan de actievoerders nog niet naar huis. ‘Het is een stap in de goede richting, maar wel een zeer bescheiden stap.’ PM
De Nieuwe Universiteit Leiden wil geen deuren intrappen maar juist wel praten met het college.
Bij de tweede bijeenkomst van de Nieuwe Universiteit, afgelopen dinsdagavond, is meteen duidelijk dat een bezetting van het Academiegebouw er absoluut niet in zit. ‘Action is our last resort’, zegt Cissie Fu, universitair docent politieke theorie en een van de organisatoren van de Nieuwe Universiteit Leiden. ‘We hopen dat het college van bestuur ons niet in een positie duwt die actie voeren onvermijdelijk maakt. We zijn geen oppositie maar willen in gesprek met heel de universiteit.’
Het succesvolle Amsterdamse voorbeeld wordt dus niet gevolgd. Zo’n 150 studenten en medewerkers in een collegezaal in het Lipsius zijn vooral blij dat de vergadering een stuk gestructureerder verloopt dan die van een week eerder. ‘Hé, er is zelfs een agenda’, zegt een student opgelucht. ‘Die was er vorige week niet. Dat is al een hele verbetering.’
‘We willen graag om de tafel gaan zitten met het college, zegt Lourens te Beest, masterstudent geschiedenis en wijsbegeerte en woordvoerder van de Nieuwe Universiteit Leiden. ‘Het gaat ons om de dialoog en niet om wapengekletter. Als we nu al met zwaarden gaan zwaaien, dan slaat alles dicht. We staan voor inclusiviteit en inspraak. Als de rector wil langskomen dan is hij van harte welkom. Dan kan hij zijn punten inbrengen.’
Tijdens de vergadering wordt er eerst lang gesproken over de eerder gepubliceerde voorlopige stellingname. Daarin staat dat de medezeggenschap op alle niveaus onvoldoende zichtbaar en robuust is. En dat het streven naar kennis en Bildung wordt gehinderd door topdown-rendementsdenken. (Zie ook: Exceleren in wat?!) Ook blokkeert de ‘onpersoonlijke motor van de bureaucratie’ de totstandkoming van een open en duurzame universiteitsgemeenschap. Na enige discussie sneuvelt de onpersoonlijke motor. ‘De bureaucratie is juist heel persoonlijk’, zegt een medewerker van Rechten. ‘Ik weet precies wie er verantwoordelijk voor is.’ Na een half uur schaven is Frits Brouwer, student international studies, de haarkloverij zat. ‘Ik stel vast dat er enige weerzin is tegen het stellen van harde eisen’, zegt hij. ‘Als we te soft zijn, dan gebeurt er niets. Maak het scherper.’
'Welk gebouw bezetten we als eerste?'
‘We stellen echt eisen op’, antwoordt Nynke van der Wal, student Duits en deelnemer van de Nieuwe Universiteit. De organisatie heeft rond de vijftig mails binnengekregen met grieven van medewerkers en studenten. Hieruit is een werklijst met veertien eisen gedestilleerd. Die lopen uiteen van het tegenhouden van het bursalensysteem en duidelijkheid scheppen over de kosten van het instellingscollegegeld tot het financieren op basis van kwaliteit in plaats van kwantiteit. Ook zijn tentamenboetes uit den boze.
De macht van de medezeggenschap moet groeien. Voordat er belangrijke besluiten worden genomen dient de universitaire gemeenschap invloed te kunnen uitoefenen. Verder staat de ontwikkeling van de student voorop en niet het halen van de bul. Studenten en wetenschappers moeten weer meer vrijheid krijgen. Niet bestuurders bepalen waar onderzoek naar wordt gedaan, dat doen wetenschappers zelf.
De eisen liggen nog niet vast. Concretiseren gebeurt in werkgroepen. ‘Wie wil daarin?’ vraagt Fu. Na enige aarzeling gaan er negen vingers de lucht in. Brouwer wil wel in een werkgroep. ‘Als dat allemaal niets oplevert, weet ik nog wel een aardige actie: de hele dag muziek van Barry Badpak blasten bij Rap 70.’
‘We hebben nog niet gesproken over eventuele sancties als het college onze eisen niet inwilligt’, roept promovendus Emile van Brakel, die daarmee applaus oogst. ‘Welk gebouw gaan we als eerste bezetten? Ik wil wel slapen in een gebouw van de universiteit aan het Rapenburg. Straks staat er weer in Mare dat we allemaal van die lieve aardige hippies zijn.’
Inmiddels is het tien over acht en de zaal is voor twee uur gereserveerd. Tijd om de bijeenkomst te sluiten. ‘Deze collegezaal is nu eigenlijk officieel bezet’, grapt een van de organisatoren. ‘Occupy Lecture Hall.’
Te Beest legt uit waarom hij niet met de capitulatiebrief van het UvA-bestuur in de hand naar het Leidse college stapt en eisen stelt. ‘We bestaan nog maar een week en willen eerst vaststellen wat we nu eigenlijk precies van het college willen. Daarnaast zijn de problemen in Amsterdam veel nijpender. Het gaat het in Leiden eigenlijk best goed. Natuurlijk zijn er de nodige problemen en die gaan we nu aankaarten. We hebben hier gelukkig een college dat openstaat voor discussie. Blijkbaar hadden de Amsterdamse activisten het gevoel dat er niet naar hen geluisterd werd. Dat hebben wij niet. Er zijn natuurlijk raakvlakken met de UvA. Een deel van de toegegeven zaken in de Amsterdamse brief willen wij ook, maar sommige daarvan zijn hier al geregeld. We geven er een Leidse draai aan.’
Hij is niet bang dat de Nieuwe Universiteit Leiden het momentum verliest. ‘Juist het tegenovergestelde is het geval. Er waren meer mensen bij deze bijeenkomst dan die van vorige week. We krijgen steeds meer steunbetuigingen. Het borrelt in Leiden. Waar rook is, is vuur. Zie de Nieuwe Universiteit Leiden maar als de brandwacht. Wij vinden de brand en helpen die mee blussen. Maar dat is een collectieve bezigheid. Het is en blijft Leiden.’ VB
Zie ook: Wat valt hier te halen?