‘In 1939 maakte professor Böhl, hoogleraar Assyriologie, een grote reis om interessante oudheden te verzamelen’, vertelt Carolien van Zoest van het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten (NINO). ‘Dat was toentertijd heel bijzonder. Bovendien was Böhl een man die alles bewaarde, van tickets tot bonnetjes en reisaantekeningen, we hebben alles nog. Zijn zwart-witte glasdia’s vormen een rode draad door de tentoonstelling.’

Vlak voor zijn pensioen verkocht Böhl zijn collectie aan het instituut. Zijn kleitabletten met spijkerschrift zijn niet alleen interessant voor mensen uit het vakgebied, zegt Sebastiaan Berntsen, vrijwilliger collecties bij het NINO. ‘De kleitabletten zijn duizenden jaren oud, maar nog steeds actueel. Als je de teksten leest, kom je beschrijvingen tegen van dezelfde problemen die we nu in die regio zien. Bevolkingsgroepen worden bedreigd en er zijn aanvallen van lokale groepen. De geschiedenis herhaalt zich.’

De medewerkers maken zich grote zorgen om de huidige situatie in Irak en Syrië. ‘Historische plaatsen worden geplunderd om de oorlog te bekostigen’, legt Van Zoest uit. ‘In het meest gunstige geval blijven de voorwerpen bewaard, maar de context – waar en hoe werd het gevonden – gaat natuurlijk totaal verloren. Bovendien moet alles wat niet-islamitisch is van IS kapot.’

De tijdelijke tentoonstelling ‘75 jaar NINO’ toont bronzen voorwerpen uit Luristan in Iran, Sumerische beelden en kleitabletten vol spijkerschrift. Het blijken brieven, rekensommen of verhandelingen over astronomie.

Het lievelingsvoorwerp van Berntsen is een klein stierenbeeldje. ‘Het is zeldzaam en bijzonder omdat we weten waar het vandaan komt. Wij kijken vooral naar de wetenschappelijke waarde, maar laatst werd een iets groter exemplaar bij veilinghuis Christie's voor een flink bedrag geveild. Toen dacht ik wel even: hebben wij niet ook zoiets in de kast liggen?’

Van Zoest is het meest gecharmeerd van de vogelmummie, waarvan een foto op de eerste verdieping in een vitrine met Egyptische oudheden ligt. ‘In het oude Egypte werden veel heilige dieren geofferd. In sommige catacomben zijn de mummies van duizenden katten, honden, ibissen, valken of bavianen bijgezet. Deze mummie heeft Böhl tijdens een van zijn reizen meegenomen.’

Een tijdje geleden is de vogelmummie in het AMC door de scanner gehaald. Van Zoest: ‘Aan de buitenkant lijkt het een valk, maar of die er ook daadwerkelijk in zit, is maar de vraag. We weten dat er ibismummies zijn die één enkel ibisbotje bevatten en verder waren opgevuld met stro. Een soort nepmummies dus.’ De valkmummie bleek te zijn opgebouwd uit twee verschillende vogels. ‘De bovenkant is van een uil, en de poten komen van een andere, nog een onbekende vogel. Hij wordt nog gerestaureerd, maar ik hoop wel dat hij voor het eind van de tentoonstelling in het museum te zien is.’

75 jaar NINO

Rijksmuseum van Oudheden

t/m 3 mei 2015,

Toegang € 5,50 (studenten)