U heeft leerlingen vragen laten invullen over stageleerkrachten. Waarom?

‘Er zijn natuurlijk leerkrachten die als een les enorm uit de hand loopt, vinden dat het best een gezellig uurtje was. Dus het is van belang dat we ook informatie krijgen van de leerlingen. Hoe zit dat in die koppen van de leerlingen?’

Hoe groot is de groep die wanorde voorkomt?

‘Dat is lastig in cijfers uit te drukken. Maar uit een analyse van de informatie van de leerlingen blijkt dat dertig procent van de stageleerkrachten aan het einde van de lerarenopleiding een gunstig sociaal klasklimaat weet te creëren.’

Is dat niet heel weinig?

‘Het is inderdaad best een kleine groep. Maar het is heel belangrijk om er rekening mee te houden dat het stagiairs zijn. Een groot deel van de leerkrachten leert pas hoe ze orde moeten houden als ze zijn afgestudeerd. Al doende leer je wat dat betreft toch het meeste. Ook ervaren leerkrachten slagen er niet altijd in dat gunstige klasklimaat te verkrijgen en het hele jaar te behouden. Het wordt nooit 100 procent.’

Wat viel op aan antwoorden die leerlingen gaven op uw vragen?

‘Er is een aantal methoden om wanorde te voorkomen of in te perken die we sensitief noemen. Sensitief disciplineren is bijvoorbeeld uitleg geven welk gedrag wel en niet wenselijk is, of goed gedrag belonen.’

Gebeurt dat vaak?

‘Veel leerkrachten zijn hier huiverig voor omdat ze denken dat ze dan als softie gezien worden, maar dat is niet zo. Een schouderklopje kan wel degelijk heel goed werken. Een leerkracht verliest gemiddeld gezien geen overwicht als deze zich vriendelijk opstelt.’

Maar straffen is soms toch wel nodig?

‘Uiteraard. En we zijn er ook achtergekomen dat leerlingen ook helemaal niet negatiever denken over leerkrachten die straffen uitdelen. Leerkrachten, met name beginnende leerkrachten, zijn best wel een beetje bang om te straffen. Ze willen niet als een boeman overkomen, terwijl leerlingen het helemaal niet vreemd vinden als er gestraft wordt.’

Is het verstandig om eens flink tekeer te gaan in de klas?

‘Nee. Een agressieve aanpak werkt niet. Uit je slof schieten, schreeuwen, sarcastische opmerkingen, of grappen ten koste van een leerling - dat kun je beter niet doen.’

Waarom niet?

Uit de reactie van leerlingen blijkt dat leerkrachten dan niet alleen onvriendelijk gevonden worden, maar tegelijk ook overwicht verliezen. Het levert weinig op.’

Is er nog een verschil tussen mannen en vrouwen die voor de klas staan?

‘Ja, bijvoorbeeld bij een agressieve manier van disciplineren. Zowel bij mannelijke als bij vrouwelijke leerkrachten hangt dit negatief samen met het klasklimaat. Niet alleen omdat de leerkracht als minder vriendelijk wordt gezien, maar ook omdat deze in de ogen van leerlingen minder overwicht heeft.

‘Het genderverschil is dat dit effect voor vrouwelijke leerkrachten sterker is dan voor mannen. Zij worden veel meer als vijandig gezien dan mannelijke leerkrachten met dezelfde agressieve aanpak.’ (Vincent Bongers)