Het Io vivat schalt door een lege Pieterskerk terwijl een historisch klein cortège hoogleraren de ruimte betreedt. Vanwege de coronacrisis zijn slechts een handjevol mensen fysiek aanwezig. De meeste toeschouwers kijken mee via een livestream en zijn als virtueel publiek te zien op een videomuur in de kerk. De ‘geachte afwezigen’ zoals hoogleraar universiteitsgeschiedenis Willem Otterspeer hen aansprak.

Het is voor Carel Stolker de laatste dies als rector magnificus. Met acht jaar in functie heeft hij de langste staat van dienst in de geschiedenis van de universiteit. Met het einde van zijn ambtstermijn komt er ook een einde aan de gecombineerde functie van rector en voorzitter. Hester Bijl neemt voortaan zijn taken als rector magnificus over, Annetje Ottow volgt hem op als voorzitter van het college van bestuur.

Een grotendeels lege Pieterskerk is niet het afscheid dat hij had voorzien, maar in zijn laatste diesrede benadrukte de vertrekkend rector de problemen die onderzoekers met tijdelijke contracten ervaren tijdens de coronacrisis en het gemis van de internationale studenten die tijdens hun master nooit over het Rapenburg hebben kunnen lopen. Tevreden als hij is over zijn eigen termijn, is er met de aankomende Brexit en torenhoge werkdruk voor onderzoekers volgens Stolker nog genoeg te doen voor zijn opvolgers. Zoals hij zelf samenvatte: ‘De Universiteit Leiden is nog lang niet af en dat is misschien maar goed ook.’

Eredoctoraat

Stolker, die naar eigen zeggen al drie maanden bezig is om afscheid te nemen, is de universiteit duidelijk nog niet zat. Met zichtbaar plezier luistert hij naar de diesoratie van Ineke Sluiter, hoogleraar Griekse letterkunde en president van wetenschapskoepel KNAW. Zij gaat bij haar toespraak in op het seksisme en bedreigingen die vrouwen op sociale media over zich heen krijgen en riep op een taskforce sociale veiligheid in te stellen. ‘Twitterrector’ Stolker kan volgens Sluiter als het voorbeeld dienen van hoe je je wel fatsoenlijk kunt gedragen op social media. 

De vertrekkend rector is niet de enige die is gelauwerd. Mozambikaanse politicus en mensenrechtenactivist Graça Machel ontving een eredoctoraat voor haar werk om de rechten van kinderen en vrouwen in Afrika te beschermen. Haar overleden man, Nelson Mandela, kreeg in 1999 ook al een Leids eredoctoraat. Rechtendecaan Joanne van der Leun maakte daarnaast bekend dat de universiteit een nieuwe beurs in het leven roept om vrouwelijke Afrikaanse studenten de kans te geven in Leiden te studeren. De beurs zal Machels naam dragen.

Laatste verrassing

Aan het eind van de ceremonie is het tijd om de ambtsketen over te dragen. Met enige moeite (‘Je merkt dat hij acht jaar heeft vastgezeten’) geeft de vertrekkend rector de keten over aan de pedel, die er nog snel met een ontsmettend doekje overheen gaat voordat Hester Bijl het ambtsteken om kan hangen. Met een laatste ‘vale, iterumque vale’, het ga je goed, is het Stolker-tijdperk voorbij. Door de stilte in de lege kerk pikken de microfoons nog net de gefluisterde felicitatie aan de nieuwe rector op boven het geklingel van de pedelstaf.
 
Na alle toespraken en dankwoorden blijkt er nog een laatste verrassing te zijn. Burgemeester Lenferink verschijnt ten tonele en deelt mee dat ‘de oud-student die daarover gaat’ het een goed idee vond als Stolker een koninklijk lintje zou ontvangen. Geheel volgens de coronarichtlijnen spelt Stolkers vrouw Anneke het ereteken op de toga.