De zogeheten ‘witte staking’ is een eerste van ‘escalerende acties’ van WoinActie. Deelnemende wetenschappers werken in november alleen maar de uren waarvoor zij zijn aangesteld. In een automatisch antwoord op hun mail leggen zij uit waarom zij dit doen en dat de verstuurder van het bericht langer dan normaal zal moeten wachten op een tegenbericht.
‘Ik ben een lafaard’, zegt Sasha Goldstein, docent aan het Instituut voor RegioStudies en universiteitsraadslid voor personeelspartij PhDoc. ‘Ik doe namelijk niet mee. Ik solliciteer naar een baan. Daarnaast ben ik bezig met het schrijven van een voorstel voor een beurs, want binnenkort loopt mijn huidige beurs af. Ik werk per week 60 uur terwijl ik een contract voor 38 uur heb. Ik vind de actie wel een fantastisch initiatief. Als ik vast in dienst was, zou ik wel meedoen. Nu is mijn situatie te precair.’
Universitair docent geschiedenis Suze Zijlstra doet wel mee. ‘Dat betekent ook dat mijn studenten niet deze week hun tentamencijfer terugkrijgen, maar volgende week. Ik zal ook in het hoorcollege uitleggen waarom dat zo is. Op termijn is de structuur waarin we werken voor iedereen schadelijk; ook voor studenten.’
Zijlstra heeft zelf ook geen vast contract. ‘Ik heb al eerder besloten dat ik niet structureel in de avonden en weekenden te werken. Dat kan mogelijk consequenties hebben bij het vinden van een baan.’
Uit een rondgang langs de faculteiten blijkt dat weinig medewerkers deelnemen aan de stiptheidsactie. Vaak zijn ze niet op de hoogte van de actie of ze kiezen ervoor om niet mee te doen.
Rechtenpromovenda, docent en PhDoc-universiteitsraadslid Marishka Neekilappillai heeft bijvoorbeeld ook geen autoreply ingesteld. ‘Dit is voor mij echt een piekmoment in het onderwijs. Het is druk, maar het is niet té veel. Ik vind de actie wel een goede aanleiding om te reflecteren op onderwijs en onderzoek.’
Mathijs van de Sande, universitair docent filosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, tweette eind vorige week kritisch over de witte staking. Hij stelt dat deze in het ‘beste geval nutteloos is, en in het slechtste geval zelfs contraproductief.’ Zijn tweets werden samengeveegd en gepubliceerd op het opinieblog doorbraak.eu.
Volgens Van de Sande is het voor jonge wetenschappers veel risicovoller om mee te doen dan voor onderzoekers met een vast contract. ‘Voor docenten die werken op tijdelijke contractbasis is het al helemáál moeilijk: hun afhankelijkheid van studentenevaluaties, publicatiecijfers, en een goede verstandhouding met leidinggevenden is zó groot dat ze zich dit in veel gevallen überhaupt niet kunnen veroorloven’.
‘Maar als je in een systeem zit waarin je je carrièrekansen verpest door één maand geen overwerk te doen - dan lijkt het me een goed moment om te protesteren tegen dat systeem,' vindt hoogleraar wetenschapscommunicatie Ionica Smeets.
Het is niet mijn bedoeling om WoinActie te ondergraven, aldus Van de Sande. ‘Ik doe ook graag mee aan hun acties. Maar niet aan deze.’
Acties dienen twee doelen: ‘Tegenwicht bieden aan beleid, en zo uiteindelijk eisen ingewilligd krijgen. Al zal niemand in Den Haag hierom een nacht minder slapen. Het andere doel is: mobiliseren. Deze actie is niet geschikt om dat voor elkaar te krijgen. Ik denk dat we, voor we uit het stakingsrepertoire putten, eerst een manier moeten zien te vinden om de hele academische wereld te mobiliseren. Dus dan bedoel ik ook de studenten erbij betrekken. Zonder hen rooien we het niet. En dat geldt zeker ook voor jonge wetenschappers die in een moeilijke positie zitten.’
Maaike Warnaar, universitair docent Iraanse geschiedenis in Leiden doet mee aan de witte staking, maar heeft begrip voor de kritiek. ‘Als je je carrière ermee op het spel zet, dan lijkt het me heel erg logisch om niet mee te doen. Des te belangrijker dat mensen die wel een vaste aanstelling hebben, zoals ik, de kar trekken.’
Warnaar vindt dat wetenschappers ‘ook anders naar hun baan moeten gaan kijken. Er is een cultuuromslag nodig om echt zaken te veranderen. We laten zien en denken na over wat nu eigenlijk onze kerntaken zijn. Hoe ziet onze week eruit als we alleen die kerntaken doen? Misschien is daarmee al een deel van het probleem opgelost.’
Volgens haar is de staking ‘niet de meest effectiever manier om actie te voeren. Wetenschappers zijn vaak veel te genuanceerd. ‘De Vawo (vakbond voor de wetenschap, red.) stuurt dan zo’n out of office-tekst die enorm wollig is geformuleerd. We hebben ook oneliners nodig. Natuurlijk gaan we niet met een trekker op het Malieveld staan, daar zijn we veel te keurig voor. Maar we moeten ook niet steeds in de valkuil van de nuance stappen. Je wilt ook een vuist maken.’