Het kriebelt al een tijdje om iets over de discussie over woke aan de universiteit te schrijven, maar ik vond het lastig, dus ik heb gedraald. Nu heb ik een Leids doctoraat dat je volgens sommigen blijkbaar het recht geeft om onwetenschappelijke meningen te presenteren met een wetenschappelijk aura, maar ik voel me toch niet bepaald thuis bij de bruinhemden die met deze titel alle kritiek preventief denken te kunnen pareren en vergeten dat het ding meer verplichtingen schept dan dat het privileges schenkt.
Maar woke ben ik ook niet, getuige deze narrige reactie op een eerdere column.
Sta ik dan in het midden? Nee, ik wil er überhaupt niet bij horen. Ik ben te veel een Einzelgänger om me duurzaam te identificeren met een groep (behalve met die van de tweeddragende geleerden). Ik vind de heiligverklaring van de subjectieve ervaring zeer problematisch (ja, dit staat op gespannen voet met mijn Einzelgängerschap), ik heb grote moeite met noties als strategisch essentialisme (racisme voor het goede doel), ik weiger te worden beoordeeld op de gedragingen van de groep waar ik oppervlakkig bij lijk te horen, ik vind de puriteinse stormtroepen soms ronduit boosaardig, ik vind het dodelijk vermoeiend dat op andermans tenen gaan staan gelijkgeschakeld wordt met een vorm van opzettelijke uitroeiing en ik vind dat beledigen moet kunnen. En die rare notie dat je alleen iets over je eigen groep zou mogen zeggen is logisch en moreel zeer problematisch.
Maar, maar, maar.
Ik weet wel degelijk waar ik sta. Bruinhemden komen uiteindelijk alleen voor zichzelf op, misschien ook voor diegenen die op hen lijken maar altijd ten koste van alle anderen.
Wokies proberen het tegenovergestelde te doen. Soms gebeurt dat niet, vaak gebeurt het op uiterst selectieve en zelfs discutabele wijze, het kan gekmakend betuttelend zijn, en machtswellust is helaas niemand vreemd, maar het wereldverbeteren van de wokie, drammerig of niet, is natuurlijk te prefereren boven het schrille geschreeuw van het eigen gelijk dat anderen hun menselijkheid ontneemt.
Het is niet alsof dat een echte keuze is. Er zijn in onze maatschappij immers ontegenzeggelijk machtsstructuren die grote (maar niet de grootste) groepen en individuen marginaliseren en slachtofferen, maar die niet worden gezien door diegenen die er niet in worden vermalen. Dat zien en opkomen voor rechtvaardigheid is fundamenteel goed, dus woke is geen scheldwoord.
Veel ophef over het wokistische dekoloniseren van de universiteit is bovendien een storm in een glas water. Korea is een kolonie van Japan geweest, wat enorme ellende heeft veroorzaakt, dus in Koreastudies zijn we al decennia bezig met dekoloniseren. Niet alle dekolonisering richt zich immers op het westen. Regiospecialisten verkondigen al even lang dat wereldfilosofie en westerse filosofie maar beperkte overlap vertonen. Dat Europese en Amerikaanse literatuur maar een klein gedeelte in een echte canon van de wereldliteratuur beslaan. En ga zo maar door.
Zowel de orgiastische ophef hierover rechts van mij als de hoge toon waarop dekolonisering wordt geëist links van mij verbazen me. We zijn daar al heel lang mee bezig, maar zoals wel vaker blijft wat er in de talige regiostudies standard operating procedure is onbekend voor de brede geesteswetenschappen. Wat dat betreft zijn eurocentrisme en het centraal plaatsen van het Engels als enige echte taal van het academisch discours ook in verlichte kringen helaas nog springlevend.
Michael Oakeshott, Margaret Thatchers favoriete filosoof (die ik, moet ik toegeven ook graag mag lezen, ’s nachts onder de dekens als niemand het ziet) had het weleens over superbia, wat hij definieerde als de ‘exclusive concern with its own utterance’.
Superbia is in tegenstelling tot goede argumenten wel aan beide kanten in dit debat aanwezig waardoor je bijna zou missen dat er al een hele tijd heel veel aan de gang is, onafhankelijk van wat de respectieve goegemeentes ervan denken.
Remco Breuker is hoogleraar Koreastudies