Iedere zes jaar maakt de universiteit een strategisch plan met doelstellingen en ambities. Het college is bezig met het schrijven van een toekomstvisie voor de periode 2022-2027. Maandag besprak de universiteitsraad het plan met de werktitel Vernieuwen en verbinden. Daarin staat dat de universiteit aan de hand van de kernwaarden ‘verbindend, vernieuwend, verantwoordelijk en vrij’ nieuwe wegen wil inslaan. Die wegen zijn dan weer verbonden aan zes ambities (zie kader).
De raad had de nodige kritiek op de plannen, die overigens al waren aangescherpt door een speciale raadscommissie die het college adviseert over de strategie.
‘De eerste versie de we kregen was niet erg realistisch’, zei personeelsraadslid Maaike van Naerssen (FNV), voorzitter van die commissie. Dat kwam vooral doordat de lijst met nieuwe ambities niet was te verenigen met de zeer hoge werkdruk en tekortschietende financiering. ‘Dat botste nogal met elkaar en is aangepast. In deze versie is er wel echt aandacht voor de moeilijkheden waar de universiteit tegenaan loopt.’
Maar veel raadsleden vonden het nog niet genoeg. ‘Ik mis daadkracht als het gaat om de problematiek van de systematische onderfinanciering van het hoger onderwijs en de aanpak van werkdruk’, reageerde Bas Knapp van studentenpartij LSP. ‘Dat zijn de grootste problemen en die moeten er concreter in staan. Het moet echt een duidelijke ambitie zijn om dit aan te pakken. Het is niet de cultuur van deze universiteit om lekker concreet te zijn.’
Het lezen van het plan dreef Remco Breuker (FNV) haast tot wanhoop. ‘Ik kom tot de conclusie dat ik dit plan gewoon niet lust. Het staat te ver af van onze werkelijkheid. De uitslag staat nog in mijn nek van het lezen van zinnen als: “verbinden uit eigen kracht”. Dit betekent helemaal niets. Het is heel strategisch belangrijke zaken vermijden. Ik ben dol op rituele dansen, maar niet als het om het bestuur van de universiteit gaat. Wat moeten we als universiteit überhaupt eigenlijk met een strategisch plan?’
Knapp vond het belangrijk om toch zoveel mogelijk invloed uit te oefenen. ‘Dit moet geen rituele dans worden inderdaad, maar dit is ook het moment om dat te voorkomen.’
De raad deed concrete voorstellen om het plan te verbeteren, en wil vooral het aantal tijdelijke contracten zoveel mogelijk beperken. Een deel van de raad wilde daar cijfers aan koppelen. ‘Ik zou graag een maximumpercentage willen zien’, zei Timothy de Zeeuw (FNV). ‘In Leiden heeft de afgelopen jaren rond de 24 procent van de werknemers binnen de organisatie een tijdelijk contract. Andere universiteiten zitten tussen de 17 en 19 procent. Maximaal 18 procent lijkt me wel een mooi target voor ons.’
‘Wat mij betreft komt er nog een lager percentage in’, reageerde Niko Kontovas (personeelspartij PhDoc). ‘Op zich is “hoe concreter, hoe beter” wel een goed idee voor een visiedocument’, vond Knapp. ‘Maar dat percentage moet wel goed onderbouwd zijn.’ Uiteindelijk werd besloten het college te vragen om met een maximumpercentage te komen, en dat de door de raad geadviseerde 18 procent nader moet worden onderzocht.
Een ander discussiepunt was sociale veiligheid. Een van de doelen is om met ‘verbindend leiderschap’ zaken als een verziekte werksfeer te voorkomen. Volgens Breuker gaat het juist vaak fout door ‘slecht functionerend leiderschap en een te starre hiërarchie’. Veel problemen ontstaan immers door hoogleraren en bestuurders die te veel macht hebben. ‘Sturen op sterk leiderschap lijkt me precies de verkeerde kant op rijden. We moeten kiezen voor verlichte anarchie en meer ruimte voor medewerkers om zich te ontplooien.’
Knapp: ‘De focus moet liggen op verantwoordelijkheid nemen. Bij gevallen dat het mis ging, had dat nauwelijks consequenties voor de personen die de leiding hadden.’
In het stuk staat ook dat de universiteit het ‘persoonlijk leiderschap van al onze medewerkers’ gaat versterken. ‘We rusten hen toe met zelfinzicht, weerbaarheid en verantwoordelijkheid om bij te kunnen dragen aan sociale veiligheid, en met vaardigheden om eventuele problematiek te kunnen bespreken.’
Van Naerssen: ‘Het mag niet zo zijn dat alle medewerkers zelf verantwoordelijk zijn voor een veilige omgeving. De werkgever moet daar zorg voor dragen.’
Op 6 december spreekt de raad met het college over het strategisch plan.
1. De universiteit gaat door ‘processen en systemen slim in te richten’ de werkdruk ‘hanteerbaar maken’. Dat biedt medewerkers meer ruimte om ‘ambities op te pakken en aan te jagen’. Ook stopt de universiteit met zaken ‘die onevenredig veel tijd vragen en bij nader inzien weinig bijdragen’.
2. Er komt meer ‘interdisciplinair onderwijsaanbod’, zowel binnen de universiteit als in samenwerking met andere universiteiten. De universiteit benadrukt het belang van fundamenteel onderzoek.
3. De universiteit leidt studenten op tot global citizens ‘die beschikken over de kennis en vaardigheden die nodig zijn om een bijdrage te leveren aan grote uitdagingen van deze tijd, zoals de duurzaamheidstransitie’ en ‘internationale ervaring en interculturele vaardigheden kunnen opdoen’.
4. Er komt meer aandacht voor het welzijn van medewerkers en studenten. Ook komt er een meer inclusief taalbeleid met ‘meertalig vergaderen door middel van luistertaal (een vorm van meertaligheid waarbij Nederlandse deelnemers Nederlands spreken en internationale deelnemers Engels), vertaling van (delen van) relevante beleidsdocumenten, het vergroten van de toegankelijkheid tot Engelse en Nederlandse taalcursussen, en bewustwording over taalgebruik in het kader van diversiteit en inclusie’.
5. De activiteiten in Den Haag worden verder uitgebouwd. Het netwerk in Leiden wordt versterkt door de komst van de nieuwe Humanities Campus voor de Geesteswetenschappen en het Leiden Law Park van Rechten. Ook komt er meer aandacht voor internationale samenwerking. De ‘intensieve samenwerkingsrelaties ontwikkeld met partnerinstellingen in Europa, China, Indonesië, Latijns-Amerika en de Caribische eilanden’ worden naar ‘een hoger niveau’ getild.
6. De universiteit gaat ‘wetenschappelijk- en ondersteunend personeel meer duidelijkheid bieden over loopbaanpaden, dienstverbanden, beloningen, promotiemogelijkheden en bevorderingen’.