Een kleine maand geleden leek er eigenlijk niet zoveel aan de hand, toen Tanrui Li, student Dutch Studies, zijn familie wilde opzoeken voor Chinees Nieuwjaar.
‘Voordat ik naar Wuhan ging, hoorde ik over een nieuw soort longontsteking. Ik dacht dat het niet zo’n groot issue was – gewoon mensen die de griep kregen, zoals zovelen in deze tijd van het jaar.’
Dus vloog de masterstudent Dutch Studies op 17 januari richting China. ‘Chinees Nieuwjaar is net als Kerstmis in westerse landen. Ik wilde bij mijn familie zijn. Toen ik aankwam, was alles normaal. Maar dat veranderde snel. De media meldden dat de corona-epidemie elke dag erger werd, en mijn moeder raadde me aan niet naar buiten te gaan. Maar zelfs toen dachten we niet dat het zo erg zou worden.
‘Op een ochtend volgde het nieuws dat de hele stad was gebarricadeerd. De bewoners hadden tot tien uur ’s ochtends de gelegenheid om te vluchten. Ik heb mijn kans gemist. Het vliegveld, de treinstations en de snelwegen zijn afgesloten. Je mag niet met eigen vervoer door de stad rijden, dus er is gewoon geen manier om weg te komen. Ik heb overwogen een fiets te pakken, maar dat was te gevaarlijk. Ik kan de stad niet uit.’
Geen evacuatievlucht
Li nam contact op met de Nederlandse ambassade en vroeg of hij misschien mee kon met de evacuatievlucht. Tevergeefs: wie geen Nederlandse nationaliteit had, mocht niet mee.
Nu vreest hij niet op tijd terug te zijn in Leiden om zijn studie af te maken. ‘De deadline die de universiteit heeft gesteld om door te kunnen studeren is 2 maart. Anders kan ik me pas in september opnieuw inschrijven, en dat kost veel geld. Ik heb geen idee wanneer ik terug kan. De situatie is onduidelijk – elke dag komen er meer patiënten bij.
‘Als ik wel op tijd terug kan, moet ik twee weken in quarantaine en dan mis ik de deadline alsnog.' Die quarantaine is verplicht voor iedereen die uit Wuhan wordt geëvacueerd. ‘Ik wil het virus niet verspreiden. Veel Chinezen denken er zo over. We dragen buiten maskers om anderen te beschermen. Ik heb gehoord dat mensen daar bang voor zijn, en dat vind ik erg.’
Intussen kan hij geen kant op. ‘Mijn familie en ik hebben meer dan twee weken thuis gezeten. Alleen mijn moeder ging naar buiten om eten te halen. Nu blijft zij ook thuis. We hebben veel voorraden ingeslagen dus hoeven ons geen zorgen te maken. Eten laten we bezorgen – we zijn de koeriers heel dankbaar. Het is alleen heel saai om zo lang binnen te zitten. We kijken elke dag series, spelen computerspellen en lezen boeken.’
Wat is waar?
‘Ik weet niet precies hoe het met de patiënten hier gaat. Volgens het Chinese nieuws doet de overheid haar uiterste best ze te verzorgen en zijn er in een paar dagen twee grote ziekenhuizen gebouwd. Maar er gaan ook verhalen rond dat patiënten geen plek kunnen vinden omdat alles vol zit.’
Li volgt zowel de Chinese en internationale media, maar vindt het lastig in te schatten wie de waarheid spreekt. ‘Als het om informatie gaat, geloof ik altijd één regel: een man met twee horloges weet nooit hoe laat het echt is. De Chinese media verslaan liever de positieve dingen, en soms gebruik ik een VPN om nieuws op YouTube en in buitenlandse media te volgen. Die zijn soms juist heel negatief.
‘Er gaan ook verhalen op sociale media zoals Wechat en Weibo, maar ook daar kan ik niet altijd zien wat waar is en wat niet.’ Wel leest en hoort hij veel discriminerende berichten.
Geweigerde Wuhanzen
‘Dat maakt me verdrietig. Chinezen uit andere steden en provincies denken dat de Wuhanezen het coronavirus verspreiden, en ik heb gehoord dat veel hotels mensen met een ID-kaart uit Wuhan weigeren, zelfs als ze de afgelopen tijd helemaal niet in deze provincie zijn geweest.
‘Nog erger vind ik mensen in het Westen die Chinezen ervan beschuldigen dat ze het virus verspreiden. Er was een dj die iets heel racistisch zei over “het Chinese virus”, en ik heb gelezen dat een Chinese vrouw in Duitsland zelfs is aangevallen omdat ze een masker droeg.’
De Universiteit Leiden heeft Li financiële hulp aangeboden, wat hij erg waardeert. ‘We komen hem tegemoet in extra te maken kosten, want dit is een heel vervelende situatie van overmacht voor hem, waar hij niets aan kan doen’, bevestigt universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke. Vanwege privacyredenen kan ze niet zeggen hoe die compensatie eruit ziet.
Dat hij studievertraging op zal lopen, is volgens haar ‘best aannemelijk’, ook vanwege de verplichte quarantaineperiode. ‘Uiteraard doen we ons uiterste best voor hem dit zo goed mogelijk op te vangen. Hoe dat er in detail gaat uitzien, weten we nog niet, en is uiteraard afhankelijk van de omstandigheden en het tijdstip van terugkeer.’
De berichtgeving rondom het coronavirus heeft geleid tot stigmatisering en zelfs racisme.
Verschillende media berichtten over Aziatische Nederlanders die worden nageroepen, uitgescholden op of een andere manier gediscrimineerd worden vanwege hun uiterlijk. Deze week werd een online petitie gestart tegen discriminerende opmerkingen, nadat Radio 10 carnavalskraker Wij vieren feest omdoopte tot Voorkomen is beter dan Chinezen. De petitie is ruim 56 duizend keer ondertekend.
Hoogleraar Chinese geschiedenis Hilde de Weerdt werd onlangs benaderd door een collega met de vraag of de Universiteit Leiden beleid heeft voor colleges met Chinese studenten, omdat hij zich zorgen maakte over zijn gezondheid. ‘For the record: Chinese students are not per se contagious’, schreef ze op Twitter.
Dit soort vragen doen wel de ronde, laat ze desgevraagd weten. ‘Deze collega verwees naar andere universiteiten waar naar verluidt maatregelen werden getroffen voor colleges met “veel Chinese deelnemers”! Ook op sociale media is duidelijk dat het nieuws rond het virus heeft geleid tot meerdere incidenten van racistische discriminatie.
‘Het ging om begrijpelijke zorgen rond eigen gezondheid en was niet slecht bedoeld. Ik stuurde de aanwijzingen van de dienst Veiligheid mee, die nu heel wat informatie bevatten, maar wees er ook op dat verwijzen naar een nationale of raciale groep als een risicofactor niet passend is.’
‘Ik gaf aan dat dit niet op feiten gebaseerd is vermits het risico uitgaat van een diverse groep (ook Nederlandse en internationale studenten en collega’s die in januari reisden in de regio of al diegenen die nauw in contact staan met de internationale business community bijvoorbeeld), terwijl de meeste Chinese studenten niet naar China reizen in deze periode. ‘Ik denk dat er nog enige onrust bestaat, wat ook niet verwonderlijk is, zoiets brengt extra stress met zich mee, en dan vooral voor diegenen die zich kwetsbaar achten.’