Het studiekeuzeseizoen is begonnen! En ook al hebben de meesten van jullie dat al eens meegemaakt: je bent nooit klaar met kiezen. Heb je na veel wikken en wegen een bachelor gekozen? Straks dienen zich 235 masteropleidingen aan. Ben je bijna afgestudeerd? Zet je schrap voor een legio aan loopbaankeuzetests en arbeidsmarktoriëntatiesessies. Werk je al jaren, en heb je een min of meer succesvol bestaan opgebouwd? Chapeau, maar had je toch niet eigenlijk liever kroegpianist of neurochirurg willen worden?
Die twijfel, daar kom je nooit vanaf.
Belangrijke keuzes maken blijft dan ook een beetje nattevingerwerk, en daar houden we niet van. We houden van het idee dat we rationele keuzes maken, met duidelijke voors en duidelijke tegens. Net zoals bij het kopen van een laptop of een telefoon (al kiezen velen uiteindelijk gewoon voor hun lievelingskleur). Grote beslissingen, zoals een levenspartner of studiekeuze, zijn te belangrijk om over te laten aan ons dierlijke instinct. Een verkeerde keuze heeft een prijs. Extra studieschuld, langer huur betalen en misschien een gat op je cv dat je moet uitleggen.
Dus doen we keuzetests, voor dat kleine beetje schijncontrole.
Die studiekeuzetests zijn de afgelopen jaren geëvolueerd tot een complex ecosysteem waar het Amazone-regenwoud nog een puntje aan kan zuigen. Persoonlijkheidstesten worden gevolgd door prestatiemotivatietesten, daarna komen sector-interessetesten, competentietesten, leerstijltesten. Elk hoekje van de keuzestressjungle is zorgvuldig uitgestippeld en samengevat in overzichtelijke meerkeuzevragen.
En, echt waar: mocht je niet weten waar je moet beginnen, is er de ‘Wat voor kiezer ben ik?’-test.
Leiden biedt er ook een aantal aan, en het worden er steeds meer. Tel daar de proefstudeer- en meeloopdagen, open dagen, matching-activiteiten bij op, vermenigvuldig het met het aantal hogescholen en universiteiten, en je krijgt er spontaan studiekeuzeteststress van.
Universiteiten willen namelijk graag dat je in één keer een juiste keuze maakt, en doen alles om je daarbij te helpen. Plus, zij betalen mee aan studieswitchers, en krijgen meer geld als iedereen netjes nominaal afstudeert.
En werkt het?
Nou… niet echt. De studie-uitval in het hoger onderwijs al jaren min of meer hetzelfde.
Hoe negatief er ook over wordt gepraat: juist die studieswitchers in het eerste jaar hebben het goed begrepen. Best knap om in het eerste jaar al zó zeker weten een verkeerde keuze te hebben gemaakt, dat je die extra studieschuld voor lief neemt. Daar komen veel mensen pas jaren later achter. En gezien de lange rijen bij de studentpsychologen, dertigers- en midlifecrises en burnout-cijfers, maken misschien wel meer mensen koste wat kost een studie af waar ze helemaal niet gelukkig mee zijn.
We zouden eigenlijk in moeten zetten op méér uitvallers in het eerste jaar.