Masterstudent Heleen (28, psychologie) zou haar scriptie in de zomer van 2019 inleveren. Maar ze kreeg haar data te laat,kwam in de knel, en begon in september haar stage, waar ze vervolgens bleef werken. Die scriptie had ze ‘even op de lange baan geschoven’.
Maar voor ze het wist was het anderhalf jaar later.
‘Ik vond het heel moeilijk om naast mijn werk de energie en aandacht voor mijn scriptie te vinden’, vertelt Heleen, die niet met haar achternaam in de krant wil vanwege haar werk. ‘Ik stelde het alsmaar uit, ook uit perfectionisme en faalangst. Want als je niet start, kun je het ook niet verkeerd doen. Ik was heel goed in mezelf steeds voorhouden: ik begin om 9 uur. En dan: eerst even dit doen, ik begin wel om 10 uur. Ik hang nog even de was op, oh, nu is het bijna middag, dan ga ik eerst lunchen, enzovoorts. Tegelijkertijd voelde ik me daar heel slecht over. Omdat ik niet goed aan de gang was, kon ik niet genieten van dagen die ik wel vrij had.’
Na wat googlen kwam ze bij Scriptielokaal.nl terecht. Dat zijn online bijeenkomsten waar studenten voor een paar euro per keer in kunnen om samen met andere scriptieschrijvers anderhalf uur aan de slag te gaan. Sinds februari schuift Heleen een paar keer per week aan. ‘Dan ga ik ook echt achter mijn laptop zitten en kan ik niet uitstellen, want ze verwachten me. Ik spreek voor mezelf af hoeveel keer ik meedoe in de week, en daarna is het ook echt goed. Dan kan ik het loslaten.’
Scriptie-cheerleader
Het Scriptielokaal wordt georganiseerd en begeleid door zelfbenoemd ‘cheerleader voor scriptiestudenten’ Andrina Sol. In eerste instantie organiseerde ze scriptiereizen in de Balkan, maar vanwege corona kwam dat op een laag pitje te staan. Met het Scriptielokaal wil ze laagdrempelige hulp bieden.
Ze ziet drie soorten afstudeerders langskomen, zegt ze. ‘Mensen die het lastig vinden om zichzelf aan het werk te zetten maar die nog niet vastgelopen zijn, mensen die al heel lang bezig zijn en niet verder komen, en studenten die al een baan hebben, maar nog wel die scriptie af moeten maken.’
Zelf hoorde ze bij de laatste categorie. ‘Uiteindelijk lukte het me, maar het was fijn geweest als ik er niet drie jaar over had moeten doen. Veel studenten besluiten om een dag aan hun scriptie te werken, klappen hun laptop open, en vervolgens gebeurt er niks. Ze weten niet wat ze moeten doen. Ik help ze om de stappen zo klein mogelijk te maken.’
Sol komt zelf uit het onderwijs: ze werkte als docent op het hbo. ‘Daar zag ik dat veel studenten wegduiken. Ik zag mensen die probleemloos door hun studie waren gerold opeens vastlopen, om daarna nooit meer iets van ze te horen.’
De net afgestudeerde Janna (24, wil niet herkenbaar in de krant) zocht hulp bij een ander bedrijf, Studiemeesters. In plaats van uitstelgedrag had ze last van perfectionisme. ‘Ik legde de lat heel hoog voor mezelf. Ik bleef veel te lang in dingen hangen, ging veel te veel uitzoeken en dat dan ook nog perfectioneren.’
Uiteindelijk voltooide ze haar scriptie tijdens de ‘studiedagen’ op locatie. ‘Dan zit je van negen tot vijf in een zaal en er is altijd iemand aanwezig die met je meedenkt als je vastloopt. Dat was voor mij handig, want ik had zeker in het begin veel momenten waarop ik dacht: het lukt niet, ik kan het niet, ik stop ermee. Zij stimuleren je dan weer, door te benadrukken dat alle kleine stapjes vooruitgang zijn.’
Studiemeesters is zo’n tien jaar geleden opgericht door Kinge Siljee, die ook een aantal boeken op haar naam heeft staan over onder meer studie-ontwijkend gedrag en scripties. ‘Als één van de weinigen hebben we locaties waar studenten kunnen langskomen. Als ze zich bij ons aanmelden krijgen ze een gratis intakegesprek, waarin wordt gekeken wat iemand nodig heeft. Vervolgens kan iemand bijvoorbeeld studiedagen volgen, of we koppelen studenten aan een specialist binnen hun vakgebied.’
Siljee ziet heel veel studenten met faalangst. ‘Net sprak ik nog met een student die elke keer een paniekaanval krijgt als ze het document opent. Maar we zien ook studenten met ADHD, autisme of niet-aangeboren hersenletsel. Anderen willen cum laude of summa cum laude slagen, en hebben het idee dat hun manier van studeren niet de juiste is. De meesten hebben daarnaast ouders die niet hebben gestudeerd en aan wie ze geen hulp kunnen vragen.’
Eén ding tegelijk
Ook in het hoofd van Lize Schreuder (25, afgestudeerd antropoloog) was er ‘alleen maar paniek’ toen ze haar scriptie moest schrijven in coronatijd. ‘De deadline kwam eraan, ik had nog anderhalve maand. Iedereen was al op weg en ik bleef maar vastlopen op mijn onderzoeksvraag. Ik zocht contact met mijn begeleider, maar die kon me niet aan het handje nemen. Ik had echt iemand nodig die me meenam en tegen me zei: nu ga je dit en dit doen.’
Door een tip van een jaargenoot kwam ze terecht in het Scriptielokaal van Sol. Zo lukte het om haar bachelor- én masterscriptie in te leveren. ‘Andrina hielp me om de scriptie in perspectief te zetten: ik hoef maar één ding tegelijk te doen. En als je eenmaal bezig bent, dan ga je. Er moest alleen even iets op papier.’
Steeds meer mensen kloppen aan voor extra begeleiding, ziet Siljee. Studenten zijn gestrester, angstiger, en eisen worden hoger.
‘Ze moeten alles snel afmaken, en voor de zekerheid zoeken studenten dan externe hulp. Daarbij vereenzelvigen mensen zich steeds meer met hun prestaties. Als ze een paar keer een vak niet halen, zakt hun zelfvertrouwen helemaal in. Voor hun gevoel zijn ze hun output: het toppunt van neoliberalisme.’
‘De onderliggende factor is de prestatiesamenleving’, zegt ook Oscar Miltenburg, medewerker van Scriptium, dat begon als correctiebedrijf, maar inmiddels ook scriptiebegeleiding aanbiedt. ‘Eisen op het gebied van prestaties worden steeds hoger gelegd, iedereen moet mee in die ratrace.’
Het Scriptielokaal kost 97 euro per vier weken, dan krijg je onbeperkt toegang, of 6 euro per keer. Bij Studiemeesters is een kennismakingsgesprek kosteloos. Daarna kost individuele scriptiebegeleiding 85 euro per uur. Bij Scriptium betaal je rond de 50 euro per uur, afhankelijk van hoeveel uur je afneemt. Miltenburg gokt dat je voor complete begeleiding van A tot Z zo’n dertig uur nodig hebt, dus dat komt neer op 1500 euro.
Schreuder was uiteindelijk 195 euro kwijt aan Scriptielokaal.nl, maar ze vermoedt dat het haar extra collegegeld heeft bespaard. Heleen betaalde tot nu toe 450 euro. ‘Het scheelt dat ik ernaast al werk, maar het is het sowieso waard voor mij. Het geeft me zoveel mentale rust. Als het goed is, ga ik het in januari inleveren.’
Janna betaalde 1100 euro in totaal aan Studiemeesters. ‘Het was het zeker weten waard, het heeft me heel veel stress gescheeld. Uiteindelijk is het een mooi leerproces geweest.’
Waken voor schaduwonderwijs
Daarbij willen mensen tegenwoordig snel geholpen worden, aldus Miltenburg: ‘Het liefst willen ze meteen reactie, ook in het weekend. Begeleiders van instellingen hebben natuurlijk niet altijd de mogelijkheid om snel te antwoorden, dus dan duurt het een tijdje, en dan neemt de stress toe. Dat speelt allemaal een rol.’
‘Extra begeleiding is voor instellingen heel lastig om te ondervangen’, denkt Sol. ‘Dat wij totaal losstaan van de universiteit maakt het laagdrempelig.’
Siljee zou wel het liefst zien dat instellingen zelf meer aandacht besteden aan individuele studenten. ‘Het probleem moet daar worden opgelost. Ik kom zelf uit het onderwijs, eigenlijk ben ik geen ondernemer. Er is veel kritiek op bedrijven die bijvoorbeeld op openbare scholen cito-trainingen geven aan leerlingen. Bij ons melden zich soms opeens heel veel studenten van hetzelfde vak met een slechte docent. Dan gaan we altijd in gesprek met die instellingen. Ik waak ervoor dat we schaduwonderwijs worden.’
Miltenburg vermoedt juist dat instellingen extern bedrijven zullen gaan inhuren voor scriptiebegeleiding. ‘We krijgen nu soms al een opdracht van hogescholen of universiteiten. Op middelbare scholen werd er ook lang met een schuin oog naar bijles gekeken, en nu zie je daar ook private bedrijven. Het zou mij niet verbazen als dat op het hoger onderwijs straks ook het geval is.’
Over externe scriptiebegeleiding bestaan een hoop vooroordelen, bijvoorbeeld dat je uitgerekend die meesterproef alleen zou moeten voltooien. ‘Daar zat ik wel mee’, bekent Janna. ‘Mijn hele bachelor en master gingen goed, waarom gaat dit nou niet?’ Ook Heleen ervaarde dat. ‘Alles ging altijd heel soepel, dus voelde het als falen dat dit niet lukte.’
‘Er rust zeker een taboe op’, beaamt Miltenburg. ‘Maar dat is wel al stukken minder dan een paar jaar geleden.’ Sol vindt het nergens voor nodig dat mensen een drempel voelen om extra hulp in te roepen.
‘Sporten kan je ook in je eentje thuis doen, maar het is makkelijker als je het in een groep doet en gemotiveerd wordt door een coach. Ook in een baan is coaching steeds gebruikelijker. Als je aan het afstuderen bent, dan moet je het opeens helemaal alleen kunnen. Wat mij betreft geldt: je moet het wel zelf doen, maar niet alleen.’
Andrina Sol: ‘Teken alles uit met post-its. Wat moet er in welk hoofdstuk, wat moet er in welke paragraaf? Ga na wat je wil zeggen en maak daar concrete taken van. Moet je bijvoorbeeld je opdrachtgever beschrijven, bedenk dan eerst wat je daarvoor moet doen: een organigram zoeken, de doelgroep opvragen, enzovoorts. En vier elk klein succesje.’
Kinge Siljee: ‘Probeer eens drie à vier scripties te lezen van mensen die bij jouw begeleider zijn geslaagd, het liefst inclusief cijfer: dan je wat je wel en niet moet doen. Vergeet niet dat begeleiders willen zien dat jij een volwaardig aankomend jurist of historicus bent. De docent is meer geïnteresseerd in de vraag of jij in staat bent om een onderzoek te doen, dan in het onderwerp.’
Oscar Miltenburg: ‘Zorg voor een goede hoofdvraag, daar hang je de rest van je scriptie aan. Als je de structuur op papier hebt, de titels van de hoofdstukken, dan is het een kwestie van invullen. Dat is het makkelijker dan heel veel studenten denken. Het blijft natuurlijk een opgave, maar de aanhouder wint.’