In de strijd tegen mentale problemen wordt steeds meer gebruik gemaakt van e-healthprogramma’s. Op de website van Caring Universities, een samenwerkingsverband van verschillende Nederlandse universiteiten en hogescholen, zijn modules te vinden voor van alles: slapen, zelfvertrouwen, ontspanning.

Leidse psychologen ontwikkelden Moodpep om gevoelens van lusteloosheid, somberheid en verdriet aan te pakken. Het programma werd een aantal jaar geleden ontwikkeld door universitair hoofddocenten Nadia Garnefski en Vivian Kraaij.

‘Wij doen al heel lang samen onderzoek’, vertelt Garnefski. ‘Dat onderzoek willen we graag bruikbaar maken voor mensen.’

Kraaij: ‘Als onderzoekers zijn we gaan kijken welke factoren samenhangen met depressieve klachten. Als je dat weet, kun je die dingen veranderen. Daarop hebben we het programma gebaseerd.’

Positief activeren

Moodpep heeft elementen van cognitieve gedragstherapie, een methode die is gericht op het veranderen van negatieve gevoelens en gedachten, ‘maar dan op zo’n manier ingezet dat iemand het zelfstandig kan volgen’, legt Garnefski uit.

‘Bij een behandeling van depressie is het belangrijk om iemand positief te activeren. Ook gaan mensen aan de slag met negatieve gedachten, en hebben we een extra onderdeel: zicht krijgen op nieuwe doelen. Die geven iemand weer motivatie.’

Het programma bestaat uit zeven inhoudelijke lessen met uitleg en oefeningen, en een afsluitende les waarin benadrukt wordt om ermee bezig te blijven. Tegelijkertijd worden deelnemers bijgestaan door een coach, waarvoor masterstudenten klinische psychologie worden ingezet.

Kraaij: ‘Je zou het programma zelfstandig kunnen doen, maar we weten uit onderzoek dat het meer effect heeft als je ook een coach hebt, dus die bieden we ook aan. Daar heb je wekelijks een kort gesprek mee. Die geeft dus geen therapie, maar motiveert vooral om ermee bezig te zijn en niet op te geven.’

Inmiddels lopen er verschillende onderzoeken naar de effectiviteit van Moodpep. ‘Want wat je niet wil, is een programma aanbieden waarvan je hoopt dat het werkt, maar het niet zeker weet’, zegt Kraaij.

Ernstige klachten

Gelukkig voor de onderzoekers werkt Moodpep wel: mensen die het programma volgen, knappen ervan op, blijkt uit hun nieuwste onderzoek. Kraaij: ‘Deelnemers hebben daarna gemiddeld duidelijk minder last van depressieve klachten. Maar bij de een zal het meer helpen dan bij de ander.’

Er valt nog weinig te zeggen over bij wie het wel werkt en bij wie niet, maar in principe zou iedereen er baat bij kunnen hebben. Met een kleine kanttekening, want mensen met ernstige klachten of suïcidale gedachtes kunnen beter naar de huisarts gaan, zeggen de psychologen.

Voor sommige mensen kan Moodpep al genoeg zijn, voor anderen is het een eerste stap in de zoektocht naar hulp. ‘Ik denk dat de overgrote meerderheid echt baat heeft bij het volgen van ons programma of een ander e-health­programma’, zegt Kraaij. ‘Dat zien we bij ons eigen onderzoek, maar ook bij onderzoek van Caring Universities.

De meeste mensen zijn tevreden en zijn ermee geholpen, alleen soms niet voldoende.’

Voor mensen die last hebben van somberheid tijdens deze donkere dagen, heeft Garnefski nog een tip: plan genoeg positieve activiteiten. ‘Dat zijn activiteiten die je met plezier doet. Zorg dat je agenda niet alleen bestaat uit moet-dingen, maar ook uit dingen die je plezierig vindt en waar je blij van wordt: wandelen, naar de sportclub. Maak daar tijd en ruimte voor, ook als je het druk hebt.’

‘Als je somber bent, heb je daar misschien minder zin in’, vult Kraaij aan. ‘Dan is het goed om terug te denken: toen ik me goed voelde, wat vond ik toen leuk om te doen? Bij depressie weten we dat lichamelijk actief zijn helpt. Ga er dus vooral op uit, maak een ommetje.’

En zoek hulp als je denkt dat je die kunt gebruiken, zeggen de psychologen. Garnefski: ‘Dat kan in de vorm zijn van een programma, of ga praten met je huisarts. Dat is altijd een goede eerste stap.’