Nieuws
Prachtig, die prijs voor impact. Maar waarom moet ik dit in mijn vrije tijd doen?
Factchecker Peter Burger bestrijdt samen met studenten misinformatie en won daarmee de Impactprijs van de faculteit Geesteswetenschappen. ‘Valoriseren hoort bij het takenpakket, maar we krijgen er geen geld voor.’
Sebastiaan van Loosbroek
maandag 8 februari 2021
Peter Burger: ‘Een interview met Nieuwsuur moet ik in mijn vrije tijd doen.’ Beeld: Nieuwsuur

‘Fantastisch’, noemt universitair docent journalistiek Peter Burger het winnen van de Impactprijs van de faculteit Geesteswetenschappen. Hij won met het project Nieuwscheckers, waarin hij met studenten fake news opspoort. ‘Het is ontzettend leuk om in deze vorm waardering te krijgen.’

De prijs wordt sinds vorig jaar uitgereikt aan een wetenschapper die zich het afgelopen jaar heeft ingezet voor het vergroten van de impact van zijn of haar onderwijs of onderzoek. ‘De faculteit laat zo zien dat het werk dat hier wordt gedaan maatschappelijke invloed heeft’, zegt Burger.

Maar wie denkt dat die invloed vanzelf wordt bewerkstelligd, heeft het mis.

Ambassades bijpraten

De docent kan een heel rijtje opnoemen van werkzaamheden die hij, samen met collega Alexander Pleijter, heeft ondernomen om Nieuwscheckers op de kaart te zetten, met als doel de maatschappelijke impact te vergroten: lezingen of gastlessen geven, optreden in de media, het bijpraten van ambassades en de Tweede Kamer, het zoeken naar samenwerking met mogelijke partners. ‘Dat kost allemaal een hoop tijd en voorbereiding.’

‘Het zou fijn zijn als we alle schouderklopjes kunnen omzetten in geld’

Dat is problematisch, vindt Burger, omdat valorisatie en outreach wél een van de taken is van universitair onderzoekers, terwijl daar geen structurele financiële vergoeding tegenover staat.

‘Net als doceren, onderzoeken en beleidswerk is valoriseren een deel van het takenpakket. Maar we krijgen daar vervolgens geen geld voor: het begeleiden van studenten bij hun factchecks is deel van het onderwijs, maar een middag besteden aan een interview met Nieuwsuur of toelichting geven aan een Tweede Kamercommissie over desinformatie moet ik in mijn vrije tijd doen.’

Doekjes voor het bloeden

Dat kan anders, denkt hij. ‘Bijvoorbeeld door het takenpakket flexibeler te maken, zodat niet iedereen alles moet doen.’ Maar bovenal is er meer geld nodig. ‘Dit speelt natuurlijk niet alleen op de faculteit Geesteswetenschappen of de Universiteit Leiden. Het is een landelijke kwestie.’

Vanuit de universiteit is de wens er wel om meer middelen voor valorisatie beschikbaar te stellen, denkt hij, maar de gelden vanuit het ministerie van Onderwijs zijn niet toereikend. ‘Carel Stolker heeft ons zelfs geld geschonken uit een persoonlijk potje. Vanuit de overheid is er te weinig geld.’

Er zijn wel doekjes voor het bloeden, zoals een pot geld die de KNAW beschikbaar stelt voor wetenschapscommunicatie.

‘Het fijne is dat je niet dagen onbetaald aan een voorstel hoeft te schrijven om hiervoor eventueel in aanmerking te komen, het is een simpele procedure. Maar dat betekent wel dat er een competitie is om schaarse middelen. Dat is onwenselijk.’

Het bedrag van duizend euro dat bij de Impactprijs hoort, houdt hij overigens niet zelf. ‘Die doneer ik aan de Stichting voor Vluchteling-Studenten.’

Twaalf jaar Nieuwscheckers

In navolging van de journalistiekopleiding aan de hogeschool Tilburg zetten universitair docenten journalistiek Peter Burger en Alexander Pleijter twaalf jaar geleden Nieuwscheckers op.

Sindsdien speuren studenten van de opleiding Journalistiek & Nieuwe Media naar fake news, factchecken uitspraken van onder meer politici en bestuurders en publiceren daarover op hun site.

Met de komst van Donald Trump als president van de Verenigde Staten in 2016 werd nepnieuws steeds hardnekkiger. Nieuwscheckers heeft vervolgens een jaar lang tegen betaling berichten gefactcheckt voor Facebook. Met dat geld werden student-assistenten en een professionele wetenschapsjournalist aangetrokken om berichten te verifiëren. De samenwerkte stopte in 2019, omdat noch Facebook noch de universiteit de juridische kosten wilde betalen als een factchecker zou worden aangeklaagd voor smaad of laster.

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart hebben studenten van de master Journalistiek & Nieuwe Media afgelopen maand uitspraken van politici in Kamerdebatten en de media gefactcheckt. Het is al een jarenlange wens van Burger en Pleijter om, naast de publicaties van studenten, ook journalisten aan te trekken die tegen betaling nieuws checken.

‘Daarvoor zijn we hard op zoek naar financiering bij verschillende fondsen’, zegt Burger. ‘We krijgen ontzettend veel waardering en aandacht, maar het zou fijn zijn als we die schouderklopjes kunnen omzetten in geld.’