Veel wetenschappelijke publicaties zitten achter de betaalmuren van uitgevers, ook al zijn ze van belastinggeld betaald. Overheden willen van die betaalmuren af, en daarom kwam de Europese Commissie eind vorig jaar met een plan: Plan S. Vorige week kwam daar een geüpdatete versie van.
In hoofdlijnen blijft het precies hetzelfde: alles moet open access, hybride publicaties (die alleen open access zijn als je extra betaalt) zijn uit den boze, volgens een Creative Commons-licentie (je mag dus geen auteursrechten overdragen aan de uitgever), en de publicatiekosten mogen niet te hoog zijn. Als je onderzoek doet met geld van een deelnemende organisatie, moet je volgens die voorwaarden over je onderzoek publiceren. Een aantal van de deelnemers zijn belangrijke geldschieters voor Leids onderzoek: NWO, ZonMw, de ERC en de Bill & Melinda Gates Foundation, bijvoorbeeld.
Wat er anders is: de ingangsdatum van de overgangsperiode is met een jaar verschoven. Niet al in januari, maar pas vanaf 2021. Er was in het originele plan wat onduidelijkheid over de rol van repositories: universitaire websites waarop artikelen openbaar worden gemaakt. Dat telt als open access, mits het om de gepubliceerde versie of in elk geval het geaccepteerde manuscript gaat, en er geen vertraging op wordt gezet.
Om uitgevers mee te krijgen, mogen daar “transformatieve afspraken” mee worden gemaakt, zoals in Nederland tussen de universiteiten en de grote uitgevers al plaatsvinden. Begin 2025 moet zo’n uitgeverij of wetenschappelijk genootschap in elk geval uitgetransformeerd zijn naar volledige open access voor wie S-geld ontvangt.