Columns & opinie
Ging de mijnbouw eindelijk het goede voorbeeld geven? (Nee, natuurlijk niet)
Al decennia lang belooft de sector eindelijk écht ethisch te werk gaan. Even leek de coronacrisis het moment waarop dat daadwerkelijk ging gebeuren. Even...
Benjamin Sprecher
maandag 15 juni 2020

Crisis. Vervelend, maar ook interessant. Ik heb veel onderzoek gedaan naar kleine en grote crises in de grondstoffensector. In het verleden zag je dat een verstoring – zelfs een relatief beperkte – tot enorme prijspieken kon leiden. Dan schiet de prijs van de ene op de andere maand een factor tien omhoog. Moet je voorstellen dat je opeens ruim tien euro voor een pak melk moet betalen. Daar zou je best van schrikken.

COVID-19 heeft natuurlijk een veel en veel grotere verstoring veroorzaakt. Als beperkte problemen al 1000% prijsstijging veroorzaken, hoe ver zou die prijs dan uit de hand lopen tijdens de coronacrisis?

Er zijn veel mijnen halsoverkop gesloten wegens corona-uitbraken. Dat is ook logisch. Een mijn heeft dezelfde problemen als een slachthuis: je zit met een hele hoop lichamen dicht op elkaar. Favoriete krantenkop: ‘Putin Send Army to Fight Virus Outbreak at Siberian Gold Mine’. Wij moeten het met mondkapjes doen, maar in het verre Siberië kan Vladimir P. het virus met machtsvertoon de kop in drukken.

Maar wat gebeurde er met de grondstoffenprijzen? Tot mijn enorme verbazing: nagenoeg niets. Een maand of twee nadat China op slot ging, zakte de prijs van een aantal metalen redelijk fors. Maar nergens zag je die enorme prijspieken die je over het algemeen bij zogeheten supply chain disruptions ziet gebeuren.

Hoe kan dat?

Omdat ik voor een onderzoeksproject samenwerk met de afdeling extractive industries van de Wereldbank, kon ik een aantal grote mijnbouwbedrijven interviewen. Het antwoord bleek vrij simpel. Het aanbod viel weg, omdat de mijnen werden gesloten. Maar de vraag viel net zo hard weg. En dus veranderde de prijs nauwelijks.

Op een gegeven moment gaat de algemene economische malaise wel bijten. Anderzijds, overheden trekken nu ruim hun portemonnee om de economie aan de gang te houden. Daarvan komt relatief veel terecht in infrastructuurprojecten – waarvoor veel grondstoffen nodig zijn.

Mijnen lieten op een positieve manier zien hoe je zonder een extreme lockdown toch een pandemie te lijf kan gaan

Ook interessant: juist omdat mijnen zo’n ongelooflijk gevaarlijke werkomgeving zijn, hebben ze over het algemeen hun veiligheidsprocedures uitermate goed op orde. Omdat ze in ontwikkelingslanden vaak een belangrijke rol spelen in de lokale economie werden ze al snel als ‘essentieel’ bestempeld en mochten als eerste open. Toen bleek dat men (ondanks de dramatische krantenkoppen) relatief goed in staat was om te produceren zonder enorme corona-uitbraken te veroorzaken.

Zo lieten mijnen juist op een positieve manier zien hoe je zonder een extreme lockdown toch een pandemie te lijf kan gaan. In Peru kwam de overheid zelfs bij een groot mijnbouwbedrijf aankloppen, of ze konden adviseren welke sectoren van de economie veilig open konden, en hoe precies. Een ander mijnbouwbedrijf traint kleine lokale bedrijfjes in de omgang met beschermende kleding en mondkapjes.

Ik was al bijna genezen van mijn cynisme rondom de mijnbouw. Al decennia lang beweert de sector dat ze nu écht ethisch te werk zullen gaan, en keer op keer gaat het helemaal fout.

Zou het dan toch?

Nee. Natuurlijk niet.

Een recent rapport somt op hoe de sector profiteerde van COVID-19 (dit zijn overigens niet dezelfde bedrijven die ik heb gesproken voor mijn onderzoek, zo ver ik kan nagaan hebben die zich netjes gedragen). Een kleine bloemlezing:

  • ‘In Australia, parliament has been adjourned until August and replaced with the advisory National Covid Coordination Commission, stacked with members from mining, gas and energy backgrounds and headed by ex-Fortescue CEO Nev Power, despite concerns about conflict of interest, lack of transparency, governance and accountability. Policy changes and requests agreed to by the government since the beginning of March include “14 requests to slash important environmental or corporate regulations, 11 requests for tax cuts and financial concessions, and 12 requests to fast-track project assessment.”’

  • ‘In Putaendo, Chile the first communities in the country to declare their territory “free of mining”, the government took advantage of the lockdown measures and approved the environmental licence for Canadian-company, Los Andes Copper’s “Vizcachitas” project by way of a video seminar which excluded citizen participation, despite calls from civil-society to suspend all environmental licensing during the pandemic. The government then sent military troops to the town to repress citizens who took to the streets to protest the action.
  • ‘In Indonesia, a contested mining law was passed in the midst of the pandemic. This law had been slated for a parliamentary vote last year, but was not passed due to mass public protest. This year, with no public participation, the Indonesian parliament passed the law, which does not address the urgent environmental and human rights issues faced by mining-impacted communities. Instead, it allows for automatic contract renewal by private companies and removes the previous limit on the size of concessions.

Schandalig. Het hele rapport in 47 pagina’s lang, en zeker een aanrader als je wil weten wat mensen bedoelen als ze de befaamde aan toegeschreven Winston Churchill-quote aanhalen: ‘Never waste a good crisis.’


Benjamin Sprecher is onderzoeker bij het Centrum voor Milieuwetenschappen