Minerva is al een aantal jaar bezig met het doorvoeren van een cultuurverandering. Aanleiding is een onderzoek dat de vereniging in 2018 liet uitvoeren naar de ‘verstikkende verenigingscultuur’ waarvan dwangmatig drankgebruik, verplicht naaktlopen en corrigerende tikken vast onderdeel uitmaakten. Een advocatenkantoor deed een dertigtal aanbevelingen, onder andere over afschaffing de zogeheten bilnaad-adjes.

‘Cultuurverandering betreft een doorlopend proces’, aldus voorzitter Ole van Betten. ‘Het is niet iets wat je even op een donderdagavond doorvoert. Maar je hoort er nog zat over hier. De afgelopen jaren hebben we mede door de coronapandemie tradities bewuster kunnen schrappen of toevoegen.’

De Plantijnlezing die vorige week donderdag werd gehouden, hoort ook bij dat proces, zoals uit de titel blijkt: ‘Is jouw sociëteit nog wel van deze tijd?’ 

Kerkhof

Een oude voorvechter van cultuurverandering gaf de eerste lezing. ‘Nadat ik lid was geworden, kwam ik erachter dat een select gezelschap alle baantjes kreeg’, aldus Floor Kist, voorzitter 1991-1992, tegenwoordig wethouder in de gemeente Leidschendam-Voorburg. Toen bleek dat alle bestuursfuncties naar één jaarclub gingen, was het genoeg: hij meldde zich als tegenkandidaat voor het voorzitterschap.

Dat gaf aanleiding tot de eerste, en vooralsnog enige, verkiezingen binnen Minerva. Kist wist zich met succes te verdedigen en kreeg de functie. ‘Mijn opponent had een zwakke opening, mensen haakten af. Ik opende daarom met een schok: “Dit is een studentenvereniging verdomme, geen kerkhof.”’

Dat het fenomeen verkiezingen sindsdien niet is ingeburgerd, betreurde Kist. ‘Het is jammer dat dat niet gebeurd is.’

Overigens is hij wel ‘voorstander van besloten verenigingen’, benadrukt hij. ‘Het geeft je een mate van vrijheid zonder alle publieke consequenties. Een vereniging biedt onmetelijke kansen. Als je eruit komt zoals je erin gaat, is er iets mis.’

Niet mals

Maar waarom zou iemand nog lid willen worden, vroeg Lucia Aerden, advocaat en voorzitter van 2016 tot 2017, zich af. 

‘De omstandigheden zijn niet mals. Het is voor een student écht crisis: coronacrisis, klimaatcrisis, woningcrisis, en de torenhoge studiedruk. Alles moet sneller, efficiënter en meetbaarder. Studenten zijn bang voor de toekomst en voelen dat protest geen zin heeft. Door deze onmacht zijn ze moe, burnt out of depressief. Té vaak liegen ze over hun studieresultaten, of zoeken een uitvlucht in drank en drugs.’

De vereniging kan een veilige haven bieden, betoogde Aerden, ‘zolang we vastgeroeste systemen blijven loswrikken, onzichtbare muren doorbreken, labels losweken, uit de hokjes stappen en niet meer denken in termen van verdeling maar in termen van verbinding’.

Het Vindicat-incident, waarbij een Groningse eerstejaars gewond raakte toen een ouder lid op zijn hoofd ging staan, was tijdens haar bestuursjaar een wake-up call. ‘De maatschappij en de media waren zeer kritisch op de corpora – en terecht. Sindsdien zie ik in dat als je niet in alle volledigheid je verhaal kunt vertellen aan bijvoorbeeld de media of aan ouders, er iets mis is.’

En dat is het nog steeds, vervolgde ze. ‘De termen waarmee vrouwen hier nog geregeld worden aangesproken, kunnen echt niet. Het geeft blijk van een overheersende masculiene energie.’

Dat die cultuur ook de mannen schaadt, bleek toen een student uit het publiek liet weten paniekaanvallen te hebben gehad tijdens het invechten. ‘Afschuwelijk’, reageerde Aerden. ‘Die kolkende massa bizons is doodeng. Het is altijd goed om te blijven nadenken over vernieuwing bij dit soort thema’s. Anders blijven we hangen in vastgeroeste structuren. Dat kan schadelijk zijn.’