Achtergrond
Prognose: uni’s blijven groeien, kamernood stijgt naar 44.800
Nederland komt 26.800 studentenwoningen tekort, blijkt uit de Landelijke Monitor Studentenhuisvesting, die vandaag verschijnt. De komende jaren loopt dat op naar 44.800. De wanhoop onder (internationale) studenten groeit.
Anoushka Kloosterman
donderdag 8 september 2022
Onderwijsminister Robbert Dijkgraaf bezoekt de OWL, de introductieweek voor internationale studenten. Foto Marc de Haan

Nog geen kamer? Blijf dan maar weg, is ruwweg de boodschap van meerdere universiteiten, inclusief Leiden, aan buitenlandse studenten. Terwijl de Universiteit van Amsterdam speelt met het idee om een quotum in te stellen voor internationals, gaan de buitenlandse wervingscampagnes van Leiden door, en met succes: de afgelopen jaren verwelkomde Leiden steeds meer studenten met een niet-Nederlandse nationaliteit. Als ze een kamer kunnen vinden, tenminste.

Bij zoekers groeit de wanhoop. Oproepjes op Facebook-housingpagina’s zien eruit als Tinderprofielen, met een zorgvuldig samengestelde selectie foto’s (lekker casual op het strand, veel zonnebrillen) en een lieflijke bio, hopend op een match.

Logisch, want de kamermarkt is een stoelendans zonder einde: te weinig plekken en te veel mensen. En terwijl de gemeente bouwt, komen er alleen maar méér studenten bij. Die groei is niet bij te benen.

Om het in cijfers uit te drukken: Nederland komt 26.800 studentenwoningen tekort, volgens de Landelijke Monitor Studentenhuisvesting, die vandaag verschijnt. En dat loopt de komende acht jaar op naar 44.800 – nog eens 18.000 extra te weinig.
De gemeente Leiden schatte het tekort vorig jaar in op 2.600. In Den Haag is de situatie iets minder nijpend, maar ook daar is er kamernood, berekent Duwo: 1.300 woningen te weinig.

Lees ook: Studenten wringen zich in wanhopige kronkels om een huis te vinden: ‘Ik zit er doorheen’

Landelijk actieplan: 60.000 woningen

Donderdag presenteerde het kabinet een actieplan om het kamertekort aan te pakken. Bouwminister Hugo de Jonge en Robbert Dijkgraaf van Onderwijs willen dat er in de komende 8 jaar 60.000 studentenwoningen bij komen. Om dat voor elkaar te krijgen, gaan de ministers nieuwbouw beter benutten en hospitaverhuur stimuleren.

Er zijn tevens afspraken gemaakt over opvang in omliggende gemeenten, staat in het persbericht. Het kabinet investeert 37 miljoen uit een stimuleringsfonds in de plannen.

Ook geeft minister Dijkgraaf gehoor aan de roep van universiteiten om de (internationale) instroom te kunnen beteugelen. Daar zijn vooralsnog geen wettelijke instrumenten voor. Begin volgend jaar komt Dijkgraaf met een voorstel waarmee universiteiten de instroom ‘gericht kunnen beheersen, zonder dat de voordelen van internationalisering in het gedrang komen’.

Scammers en obscure verhuurders

En universiteiten blijven groeien, voorspelt het ministerie van Onderwijs: 2,7 procent, bijna achtduizend studenten per jaar. Een behoorlijke portie daarvan – 5.100 – komt uit het buitenland. De Landelijke Monitor schrijft 95 procent van de kamernood-stijging toe aan de internationals, omdat zij veel harder een huis nodig hebben dan Nederlandse studenten: pendelen vanaf paps en mams is geen optie.

En juist voor hen is de zoektocht bijzonder lastig. Deels omdat Nederlandse studenten ze al preventief afwijzen in de advertentie (‘NO INTERNATIONALS!’), deels omdat ze op afstand geen bezichtigingen kunnen doen, en deels omdat er simpelweg te weinig plek is.
Scammers en obscure verhuurders profiteren daarvan. Het schaarse aanbod op veelgebruikte kamersites bestaat lang niet meer uit ‘gewone’ kamers of appartementen. Het Budget Hotel vind je er bijvoorbeeld ook: een hostel in Hazerswoude-Rijndijk waar je ook kamers per maand kunt boeken.

In een Whatsappgroep met bijna driehonderd woningzoekenden doken onlangs screenshots op van een man die een kamer in zijn appartement aanbiedt. De huurprijs maakte hem niet zo veel uit, schreef hij. Een kleine kanttekening: met zijn vorige huisgenoot deelde hij zo nu en dan het bed, en dat wil hij met een volgende huisgenoot ook graag blijven doen.

Volgens de prognoses zijn over acht jaar nóg eens 3.900 studentenkamers nodig in Leiden, maar de universiteit 'herkent deze groeicurve niet'

2.700 studentenwoningen

Er valt ook nauwelijks tegen de woningnood op te bouwen. Om de – toen al – nijpende kamernood de verlichten, stelde de gemeente Leiden in 2017 het ambitieuze doel om 2.700 woningen op te leveren in 2024. Daarmee zou het tekort wel min of meer opgelost zijn, volgens de ramingen van toen. Het probleem: die ramingen zijn inmiddels veranderd, maar de plannen niet. Leiden ligt op schema voor die 2.700 woningen, maar inmiddels zijn er veel meer nodig: 3.900 in 2028, berekende de Landelijke Monitor vorig jaar al. En dat is áls alle bouwplannen die er liggen probleemloos doorgaan - over gasoorlogen, energiecrises en maatschappij-ontwrichtende personeelstekorten repte men destijds nog niet.

Opmerkelijk genoeg kon de universiteit zich hier niet in vinden. ‘De universiteit herkent deze groeicurve niet’, schreef de wethouder destijds aan de gemeenteraad. De uni verwachtte ‘geen exponentiële groei in Leiden voor nieuwe Engelstalige masteropleidingen’, en voorspelde dat het woningtekort in 2028 maar 400 woningen bedraagt – een verschil van 3.500 met andere voorspellingen.

De kwestie is nog ‘een onderwerp van gesprek’ tussen het stadsbestuur en de universiteit, stond in de laatste wethoudersbrief over de kwestie, van afgelopen april.

Toch zijn er duidelijke uitbreidingsplannen, zeker in Den Haag: in 2020 presenteerde de universiteit een strategie voor de Haagse campus, met twee extra opleidingen en drieduizend extra studenten. Over het bijkomende woningtekort zou het college van bestuur in gesprek gaan met de gemeente Den Haag, zei vicevoorzitter Martijn Ridderbos destijds.

Verdubbeling

Er zijn weinig tekenen dat de groei zal afzwakken. Het aantal universitaire studenten in Nederland is in twintig jaar verdubbeld. In tien jaar tijd steeg het aantal studenten van iets meer dan 20 duizend naar bijna 35 duizend.

Er komt wel een primeur aan, meldt de Landelijke Monitor Studentenhuisvesting. Te midden van de universitaire wildgroei, stagneert die juist op hogescholen. Rond 2029 is het kantelpunt, en zijn er voor het eerst meer wo’ers dan hbo’ers.

Steeds meer studenten in studio's

25 procent van de studenten woont in een studio. Dat was in 2014 nog 12 procent. Studio’s leveren meer op, omdat bewoners huurtoeslag kunnen aanvragen, en dus hogere huurprijzen kunnen betalen. Dat is niet alleen maar geldwolverij, maar ook noodzaak, stelt Kences, het samenwerkingsverband voor studentenhuisvesters zoals Duwo. De toegestane kamerhuur is te laag om nieuwe kamers van te bouwen.

Toch is het een slechte ontwikkeling, schrijft de organisatie. ‘Het wonen op kamers draagt bij aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van studenten’, zegt directeur Jolan de Bie in een persbericht. ‘Ook hebben kamers het voordeel dat zij vaker beschikbaar blijven voor de student omdat kamers voor andere doelgroepen minder aantrekkelijk zijn. We zien dit terug in de praktijk: studio’s die voor studenten zijn gebouwd, worden na een paar jaar voor hogere prijzen aan andere doelgroepen verhuurd die meer te besteden hebben. En dat is een hard gelag voor de studenten.’