Met spookstudenten bedoelen de raadsleden studenten die wel in Leiden wonen maar zich niet bij de gemeente hebben ingeschreven. Om hoeveel studenten het precies gaat, is moeilijk vast te stellen. Toch hebben VVD en CDA zich gewaagd aan een voorzichtige schatting van 1500 studenten. ‘In Utrecht heeft politieke partij Student & Starter onderzoek gedaan naar het aantal spookstudenten in die stad. Daar blijken er 3000 te zijn op in totaal 70.000 studenten. In Leiden studeren er ongeveer 32.000, dus naar verhouding denken we dat Leiden ongeveer 1500 spookstudenten heeft’, licht duo-raadslid van CDA Jonathan Provoost toe. Voor elke inwoner betaalt het Rijk de gemeente ongeveer 1200 euro, zegt Provoost. ‘Dus dan heb je het over 1,8 miljoen euro die de gemeente jaarlijks misloopt. Een bedrag waar je heel leuke dingen mee kan doen voor de stad.’
Een mogelijke verklaring dat niet alle studenten zich inschrijven, is volgens Provoost dat er sinds de afschaffing van de basisbeurs in 2015 geen financiële prikkel meer is. Ook zouden studenten niet goed op de hoogte worden gebracht van het feit dat ze zich moeten inschrijven zodra ze hier komen wonen. Provoost: ‘De gemeente probeert studenten er via sociale media en flyers al jaren van bewust te maken, maar dat heeft weinig geholpen.’
CDA-raadslid Josine Heijnen ziet nog een andere reden waarom studenten zich niet inschrijven. Volgens haar zetten makelaars en huisbazen geregeld op hun site dat inschrijving op het woonadres niet mogelijk is. Op die manier proberen zij extra rioolheffing te ontlopen en kunnen ze gemakkelijk illegaal verkameren, zodat ze meer bewoners in het pand kwijt kunnen dan is toegestaan. ‘Vooral extra kwetsbare groepen, zoals internationale studenten en studenten uit de andere kant van het land, vallen snel voor fraude met woningverhuur’, zegt Heijnen. ‘Zij moeten toch iets hebben, en besluiten om zich op last van de huisbaas dan maar niet in te schrijven.’
Terwijl deze studenten daarmee bijdragen aan illegale praktijken, zegt Heijnen. En dus is het van belang dat studenten zich wél inschrijven. ‘Dat is voor ons een instrument om malafide verhuurders aan te pakken. We krijgen dan beter in beeld welke huisbazen de regels overtreden, zodat we er bijvoorbeeld handhaving heen kunnen sturen die eventuele boetes kan opleggen.’
Tot nu toe doet het stadsbestuur veel te weinig aan het probleem, vinden de raadsleden. ‘Toen ik er vragen over stelde, reageerde het college met een achteroverleunende houding’, zegt Provoost. Heijnen: ‘De burgemeester heeft wel gezegd met Duwo en de universiteit een bewustwordingscampagne te willen starten, om zo studenten te stimuleren zich toch in te schrijven.’ Maar Heijnen wil dat de burgemeester nog een stap verder gaat. ‘Pak ook die huisbazen aan die de studenten zeggen dat inschrijven op het woonadres zogenaamd niet mogelijk is. We moeten studenten hiertegen in bescherming nemen.’
Het college van B & W vraagt zich af of er inderdaad 1,8 miljoen euro wordt misgelopen. ‘Omdat het niet bekend is wie zich niet inschrijven, kunnen we niet aangeven welke Rijksbijdrage gemist wordt’, schrijft het bestuur in antwoord op de raadsvragen. ‘Wel voeren we een jaarlijkse campagne om de studenten zoveel mogelijk bewust te maken van hun plicht tot inschrijving en het aantal niet ingeschreven studenten zo klein mogelijk te laten zijn. We willen het komende jaar onderzoeken hoe we met behulp van data- analyse een preciezer beeld kunnen krijgen van de omvang van deze problematiek.’