Vijfenvijftig jaar nadat George Maat (1946) er bier in het gezicht van de kaalgeschoren feut Kees van der Pijl (1947) gooide, keerden de emeriti hoogleraren anatomie en internationale betrekkingen terug naar Minerva.
Vorige week donderdag stonden ze gezamenlijk op een podium in een donkere, naar oud bier ruikende zaal, voor een publiek van reünisten en studenten op krakende klapstoeltjes, om te praten over ‘indoctrinatie en (mis)interpretatie’, het thema van de Plantijnlezing die de vereniging jaarlijks organiseert.
De twee hebben een gemene deler: MH17. Maat werkte mee aan het onderzoek naar de ramp. Hij raakte in opspraak toen hij drie jaar geleden een college gaf waarin hij foto’s van lichaamsdelen van slachtoffers liet zien. Zijn naam werd later gezuiverd. Van der Pijl schreef een boek over de vliegtuigramp, waarin hij kritisch is op de rol van de Verenigde Staten.
‘Er zijn samenzweringen, links, rechts, en midden’, zegt Van der Pijl, zelfverklaard ‘samenzweringstheoreticus’, en lanceert een betoog, waarin hij waarschuwt dat de ‘heersende elite’ een angstcultuur in stand houdt.
‘We hebben sinds 11 september geleerd dat je op het vliegveld op je sokken langs de security moet. Ik beschouw het als een soort religieuze liturgie: als we op Schiphol in lange rijen voor de veiligheidscontrole staan, worden wij aan die dag herinnerd.’
‘Ik zal hier niet vertellen wat er volgens mij werkelijk is gebeurd’, zegt Van der Pijl, die in november twitterde dat ‘niet de Saudi’s, maar Israëli’s de Twin Towers opbliezen met hulp van Zionisten in de Amerikaanse overheid’. ‘Dat doet er namelijk niet toe. Al zou het allemaal precies gegaan zijn zoals het ons wordt verteld, dan nog wijst het erop dat onze hele maatschappij in de ban van de angst moet worden gehouden, dat dit soort dingen nog een keer gebeuren.’
Hetzelfde geldt voor de angst voor een aanval op Rusland, terwijl het defensiebudget van het land een stuk kleiner is dan dat van de Verenigde Staten, zegt Van der Pijl. ‘Ik heb thuis echt geen affiche hangen van Poetin met ontbloot bovenlijf op zijn paard’, benadrukt hij. ‘Net als bij 11 september: de waarheid doet er niet toe. Het gaat erom dat mensen tot op de sportpagina herinnerd moeten worden dat we hier te maken hebben met een volstrekt onbetrouwbaar regime dat maar een plan heeft: een onverwachte aanval op West-Europa.’
Met een verzorgingsstaat die steeds meer verdwijnt, heeft de overheid niet veel meer te bieden, dus bindt ‘de heersende klasse’ de burgers aan hen door ze bang te maken. ‘Het is de mededeling van degenen die boven ons staan, de heersende klasse, die zeggen: “We weten dat jullie ons een waardeloos zooitje opportunisten en kletsmajoors vinden. Maar vergeet niet: de terroristen en Poetin komen eraan, en er is maar één groep die jullie daartegen kan beschermen, en dat zijn wij”.’
‘De mensen die juist transparantie nastreven worden weggezet als misdadigers. Kijk wat er met Assange gebeurt. Ik zou zeggen, dat kan je in elke krant lezen, maar dat staat er juist niet in.’
Overigens is er wel een krant die de moeite waard is om te lezen, zegt Van der Pijl, die kopieën van De Andere Krant laat zien, met ‘dingen over financiën die niet in de “echte krant” staan, waarvan ik toch hoop dat er interesse voor is.’
Eerste Kamer-voorzitter, Ankie Broekers-Knol, aanwezig om de lezingen en het debat te modereren, lijkt te schrikken van Van der Pijls betoog. Na afloop laat ze de zaal weten dat bij deze middag de zogeheten Chatham House Rule van toepassing is. ‘Dat betekent dat wat hier gezegd wordt, niet naar buiten komt’, legt ze uit. ‘Dat was ik zojuist even vergeten te zeggen.’