Op dinsdag 1 oktober werd de 18 jaar oude student Tsang Chi-Kin uit Hongkong van dichtbij in zijn borst geschoten door een politieagent. De kogel belandde slechts centimeters van zijn hart. Tsang Chi-Kin is een van de vele slachtoffers van het buitensporige politiegeweld wat de stad al maanden teistert. Op dinsdag 1 oktober zaten wij hier in Leiden nietsvermoedend in de collegebanken, ons niet bewust van de pijn van Hongkong.
Miljoenen demonstranten protesteren al maanden tegen de groeiende invloed van de Chinese regering in de autonome regio Hongkong. De zeer controversiële uitleveringswet (de vonk die de demonstraties aanstak), die inhoudt dat dissidenten in Hongkong zouden kunnen worden uitgeleverd aan het Chinese regime op het vasteland, is inmiddels van tafel. De demonstraties zijn echter verre van over, en de actievoerders hebben een 5-punts ultimatum gesteld aan de regering van Hongkong: men stopt niet met demonstreren voordat regeringsleider Carrie Lam aan deze 5 punten tegemoetkomt. Onder deze eisen vallen volledige amnestie voor alle opgepakte demonstranten, een onafhankelijk onderzoek naar het politiegeweld van de afgelopen maanden, en democratische verkiezingen.
Hongkong stond sinds haar onafhankelijkheid van het Verenigd Koninkrijk in 1997 bekend als het laatste bastion van relatieve vrijheid in China. De Communistische Partij op het vasteland heeft de afgelopen jaren haar grip op de stadstaat echter steeds meer verstevigd. Carrie Lam, de huidige leider van Hongkong, is naar voren geschoven door de Chinese regering. De grootschalige demonstraties van dit jaar zijn het resultaat van jarenlange frustraties van de inwoners van Hongkong, die hun vrijheid en onafhankelijkheid van China langzaam zien verdwijnen.
Terwijl de communistische regering van China op 1 oktober op gebruikelijke megalomane wijze haar 70-jarige bestaan vierde, gingen wederom honderdduizenden Hongkongers de straat op om te demonstreren. Voor het eerst sinds het uitbreken van de onrust gebruikte de politie scherpe munitie. Tientallen mensen werden in kritieke toestand naar ziekenhuizen afgevoerd. Beelden van het optreden van de politie laten zien dat de situatie onhoudbaar wordt. Kinderen van 12 jaar oud worden zonder proces vastgehouden, en hartverscheurende beelden van een geestelijk gehandicapte jongeman die zonder reden hardhandig op de grond wordt gewerkt door meerdere zwaarbewapende agenten tonen de schokkende brutaliteit waarmee de ordetroepen in Hongkong te werk gaan.
Studenten-committees van 10 universiteiten en meer dan 200 middelbare scholen in Hongkong kondigden in augustus al aan geen onderwijs te gaan volgen op de eerste dag van hun semester uit protest tegen het politiegeweld en het uitblijven van duidelijkheid over de uitleveringswet. Deze week hebben studenten opgeroepen massaal met maskers op de straat op te gaan, uit protest tegen het recent in het leven geroepen verbod op gezichtsbedekking.
Terug naar onze eigen stad: de website van de Universiteit Leiden meldt dat China een “prioriteitsland” is waarmee op de lange termijn intensief mee samengewerkt dient te worden op academisch gebied. Vorig jaar ontving rector magnificus Carel Stolker nog de Chinese premier Li Keqiang, en poseerde lachend met hem op de foto. Diezelfde Li Keqiang is samen met president Xi Jinping de machtigste man van het Chinese regime. Hetzelfde regime, dat momenteel in de regio Xinjiang, naar schatting van Amnesty International, een miljoen Oeigoeren zonder proces vasthoudt in “her-educatiekampen”. In Xinjiang vindt een ware culturele genocide plaats: Oeigoeren worden gedwongen hun moedertaal af te leren, en het praktiseren van het Islamitische geloof van de Oeigoeren wordt praktisch onmogelijk gemaakt. De geopolitieke invloed van China reikt echter zo ver dat buitenlandse kritiek en druk niks hebben opgeleverd om dit te stoppen: economische en politieke belangen zijn kennelijk belangrijker dan de meest basale mensenrechten. En nu is Hongkong aan de beurt: de Chinese overheid lijkt tot geen enkel compromis bereid en Carrie Lam kondigde aan het leger in te willen schakelen als de situatie nog verder uit de hand loopt.
In de Mare van 15 november 2018 pleitte Anoushka Kloosterman al voor grote voorzichtigheid aan de kant van de Universiteit wat betreft het aanhalen van banden met China. Ik zou daar zelfs nog een schepje bovenop willen doen. Graag zou ik Carel Stolker, vicerector Hester Bijl, en het College van Bestuur op willen roepen om afstand te nemen van verdere steun aan het “academische” apparaat van China, en hun connecties te gebruiken om aandacht te vragen voor de beschamende manier waarop China haar eigen burgers (en dus ook studenten) behandelt. We zijn het schuldig aan Tsang Chi-Kin en al die honderdduizenden jonge mensen die nog steeds in Hongkong aan het vechten zijn voor de vrijheden die voor ons zo gewoon zijn.
Chinese universiteiten en andere onderwijsinstellingen hebben tenslotte allemaal één ding gemeen: het communistische regime bepaalt de koers, de ideologie, en het curriculum. Laten we duidelijk zijn: academische vrijheid bestaat niet in China, en elke concessie die gemaakt wordt is een klap in het gezicht van het motto van onze Universiteit. In China is men slechts bekend met één bolwerk, niet die van de vrijheid, maar die van de terreur en onderdrukking van de Communistische Partij.
Tobias Kingma is bachelorstudent Religiewetenschappen.