Waarom slaan mannen? Dat vroeg theatermaker Jurrien van Rheenen zich af. Ze voerde gesprekken met mannelijke daders en vrouwelijke slachtoffers en schreef een toneelstuk waarin een geweldssituatie wordt nagebootst. De tekst van de man komt grotendeels uit de gesprekken die ze voerde met één pleger.
‘Ik kende hem uit een instelling voor forensische geestelijke gezondheidszorg’, vertelt Van Rheenen. ‘Dat was goed: het was voor de interviews nodig dat iemand er al eerder over gesproken had, omdat we heel erg inzoomden.’
Ze probeerde zoveel mogelijk onbevooroordeeld de gesprekken in te gaan. ‘Stuk voor stuk heb ik samen met hem de incidenten ontleed. Het interessante is dat ik, en ik denk iedereen, veel herkende van zijn verhaal. De agressie, de onmacht. Alleen als hij vertelde over het geweld, raakte ik altijd weer van slag. Aan de andere kant had hij er zelf ook last van. Niemand vindt het leuk om iemand te slaan.’
In het theaterstuk probeert ze te ontdekken waarom plegers van huiselijk geweld doen wat ze doen. Hoe komt dat, dat zoveel mannen over de grens gaan? Een veelgehoorde vraag uit het publiek is waarom de voorstelling niet over vrouwelijk daderschap gaat. Maar dat is een heel ander onderwerp, denkt Van Rheenen.
Daarbij: 91 procent van de plegers van fysiek of seksueel geweld tegen vrouwen is een man. Volgens Van Rheenen hangt het allemaal samen met de manier waarop de maatschappij met mannelijkheid omgaat. ‘Het besef dat we een situatie met elkaar creëren waardoor het voor hem een optie was om te slaan, is heel heftig. Jongens krijgen niet geleerd om hun emoties te uiten, behalve woede, dat mag wel.’
Daarnaast is objectivering ook een probleem. ‘Als je een mens ziet als ding, wordt geweld veel makkelijker. Dat is bijvoorbeeld het geval met het vrouwenlichaam, dat vaak wordt geobjectiveerd. Het gaat om onbewuste leerpatronen waarin het voor mannen mogelijk wordt gemaakt om dader te worden.’
Omdat de voorstelling best heftig is, organiseert Van Rheenen vaak nog een randprogramma.
‘Dan kunnen mensen napraten, en hoeven ze niet meteen de zaal uit. Daar is de voorstelling zelf ook voor bedoeld: hoe kunnen we over daderschap en huiselijk geweld praten? Door het stuk krijg je inzicht in de hoofden van zowel daders als slachtoffers. Mensen zeggen achteraf wel eens dat ze huiselijk geweld heel anders zijn gaan zien. Het is een ingewikkeld, maar ook een heel wezenlijk onderwerp. Iedereen kent wel iemand die ermee te maken heeft gehad.’
Waarom Mannen Slaan. Theater de Generator. 21 februari, 20.00, €10