Wetenschap
Babylimonade - fantoommuziek - microplastics
Kort wetenschapsnieuws: hoe eten Nederlandse baby's? Muziek-hallucinaties gaan vaak samen met epilepsie, en microplastics zorgen ervoor dat plantjes later ontkiemen.
Bart Braun
donderdag 18 april 2019

Babylimonade


Als je een baby krijgt, krijg je daar in Nederland ook een gebruiksaanwijzing bij. Zo produceert dit land bijvoorbeeld richtlijnen over wat voor eten je erin moet stoppen. De eerste vier maanden alleen maar melk, en sowieso geen snoep, snacks of limonade. Promovendus Laura van der Velde van het Leids Universitair Medisch Centrum werkte mee met onderzoekers van het Erasmus MC en TNO aan een studie. De ouders van 2157 kindjes die bij de Nederlandse consultatiebureaus kwamen kregen vragenlijsten voorgelegd: hoe goed houden ouders zich aan die richtlijnen?

De resultaten zijn na te lezen in BMC Public Health, en het antwoord is: niet allemaal even goed. Meer dan een vijfde van de baby’s krijgt al voordat ze vier maanden zijn iets anders te eten dan melk, en als ze een half jaar oud zijn krijgt 20 procent dagelijks limonade, en een op de zes krijgt dagelijks dingen als babykoekjes, chocola of snoep te eten. Dat gebeurt vaker bij jongere en lager opgeleide moeders en bij ouders die meenden dat hun kindje ‘altijd ook iets wil eten als iemand anders aan het eten is’, en minder vaak bij kinderen die naar het kinderdagverblijf gaan.

Van der Velde en haar co-auteurs maken zich zorgen over het eetpatroon van de jongste Nederlanders: ‘Het is noodzakelijk om de inachtneming van die voedingsrichtlijnen te verbeteren.’

Fantoommuziek

In het Journal of Neurology schrijft bijzonder hoogleraar klinische psychopathologie Jan Dirk Blom mee aan een artikel over een wel heel bijzondere vorm van psychopathologie die hij uit de kliniek kent: muzikale hallucinaties. Niet gewoon een ‘liedje in je hoofd’, maar echt muziek horen alsof de radio aanstaat, maar dan zonder de radio.

Psychologen weten al sinds 1883 dat zulke fantoommuziek vaak voorkomt in combinatie met epilepsie, maar wat die twee nou precies met elkaar te maken hebben, is nog niet helemaal duidelijk. Samen met drie andere onderzoekers ploegde Blom de vakliteratuur door, en zo vonden ze 191 artikelen over in totaal 983 patiënten. Daar kwamen nog zes van hun eigen patiënten bij. De patiënten zelf omschrijven de muziek vaak als de ‘aura’s’ die ze zien voor of nadat ze een epileptische aanval krijgen, maar dan in muzikale vorm. Sommigen horen alleen ongespecificeerd ‘muziek’, terwijl bij anderen telkens hetzelfde liedje terugkomt, zoals ‘Glory Glory Hallelujah’ of Pink Floyds ‘Another Brick in the Wall.’

Neurologisch gezien lijkt de fantoommuziek een soort complexe vorm van tinnitus – ‘piep in je oor’ – te zijn, leggen de auteurs uit. Medicijnen en operaties tegen de epilepsie namen bij deze patiënten ook vaak de muzikale hallucinaties weg.

Microplastics

Als een schildpad of een walvis plastic zakken opeet, is dat natuurlijk niet goed voor zo’n beest. Maar een stuk plastic dat hongerige happers weet te ontwijken, valt uiteindelijk uiteen tot piepkleine plasticdeeltjes: micro- of nanoplastics. Kunnen die ook nog kwaad voor de natuur? Dat zou op zich wel naar zijn, want ze duiken overal op.

De effecten bij planten en dieren aan land zijn nog slechter bestudeerd dan die voor waternatuur, maar Leidse milieuwetenschappers beschrijven in vakblad Biosphere een experiment met de ‘terrestiale vaatplant Lepidium sativum’, beter bekend als ‘een zakje tuinkerszaadjes uit de plaatselijke supermarkt’.

Wat blijkt: die kleine plasticdeeltjes zorgen ervoor dat de tuinkers er langer over doet om te ontkiemen. Waarschijnlijk komt dat door een fysieke blokkade: tuinkerszaadjes hebben gaatjes, en daar gaan de kleine plasticjes inzitten als een stop, ontdekten de onderzoekers dankzij het gebruik van speciale plasticdeeltjes die oplichten onder de microscoop. Als de jonge plantjes dan toch eenmaal ontkiemd zijn, komen er wel gewoon gezonde tuinkersplantjes uit de zaden.