In de fractiekamer van de BoerBurgerBeweging (BBB) op de vijfde verdieping van het tijdelijke Tweede Kamergebouw kijken een paar fractiemedewerkers grinnikend naar een filmpje dat fractievoorzitter Caroline van der Plas zojuist op sociale media heeft gezet. Daarin vertelt ze - zichzelf filmend met op de achtergrond een onflatteus fietsenrek met Bavaria-reclame erop - dat ze zojuist een gesprek heeft gehad met premier Mark Rutte in restaurant De Landbouw in Wassenaar om over de verkiezingsuitslag te praten. ‘De Telegraaf was er als eerst achter’, merkt een fractiemedewerker op.

Dat het gesprek zou plaatsvinden, was namelijk min of meer geheim, vertelt BBB-stagiair en student bestuurskunde Leon Gert-Jan Kok (21). ‘Het was niet de bedoeling dat er om negen uur ’s ochtends al een hele rits journalisten zou staan en het een persmoment werd.’

Ook de rest van het parlementaire journaille heeft inmiddels lucht gekregen van het onderonsje tussen Van der Plas en Rutte. In de deuropening van de fractiekamer verschijnt verslaggever Jaïr Ferwerda van de talkshow Jinek. ‘Is de grote ster er al?’ vraagt Ferwerda. ‘Heeft het zin om op haar te wachten? Mijn cameraman wordt namelijk per uur betaald.’

Een NOS-journalist vraagt aan Kok of hij weet wanneer Van der Plas weer op de fractie is. ‘Als ik het wist, zou ik het vertellen’, antwoordt hij. ‘We zijn haar regelmatig kwijt.’

Mentale zorg

Sinds de enorme verkiezingswinst twee weken geleden, waarbij BBB vanuit het niets zeventien zetels behaalde in de Eerste Kamer, zijn de journalisten er niet meer weg te slaan. ‘Dat is soms wel vervelend omdat het afleidt van je werk’, zegt Kok. Op dat moment loopt politiek commentator van EenVandaag Joost Vullings een van de fractiekamers van BBB uit. ‘Ik ga even kijken bij het CDA of ze nog wat mentale zorg nodig hebben’, grapt hij over de verkiezingsnederlaag van de christendemocraten.

Dat is niet ver lopen: het CDA zit op dezelfde gang. ‘Het is beter voor de werksfeer als de partijen die politiek gezien enigszins op elkaar lijken bij elkaar in de buurt zitten’, zegt Kok. Even verderop zitten de fracties van de ChristenUnie en Forum voor Democratie. Politieke tegenstanders GroenLinks en D66 zitten op de verdiepingen erboven.

In de gang hangt een groot doek met vlaggen van alle provincies. ‘Zo benadrukken we dat we aandacht hebben voor wat er in heel het land gebeurt in plaats van alleen de Randstad’, zegt BBB-stagiair en student rechten en criminologie Daniëlle Kreeftenberg (23).

De wanden van de fractiekamers zijn opgefleurd met ingelijste foto’s van een markt, koeien en monumentale panden. Ze blijken allemaal te zijn gemaakt in Deventer, Van der Plas’ woonplaats. Op het bureau van de fractievoorzitter liggen stapels papierwerk en een pakje sigaretten. Van der Plas rookt niet heel veel, vertelt Kreeftenberg. ‘Althans, niet in studententermen.’

Bovendien: roken als Kamerlid heeft voordelen, stelt Kok. ‘Sylvana Simons van Bij1 en Caroline roken vaak samen, ze kunnen het persoonlijk heel goed vinden. Caroline is gematigder geworden op het onderwerp Zwarte Piet en hoe we moeten omgaan met het slavernijverleden.’

Cultuurshock

‘Ik kom uit Doetinchem, de Achterhoek’, vertelt Kreeftenberg. ‘Mijn ouders hebben een melkveebedrijf met ongeveer honderd koeien en nog wat kalfjes. Het is een familiebedrijf dat al vier generaties bestaat.’

Desondanks weet Kreeftenberg vrij zeker dat ze de overname zal overlaten aan een van haar zusjes. ‘Mijn vriendinnen van vroeger kwamen ook allemaal van de boerderij, maar mijn ouders hadden al snel door dat mijn interesse er niet lag. Ik hoefde soms dus alleen maar de koeien naar binnen te drijven na het eten. Dat was net iets als de afwas doen.’

Vijf jaar geleden verhuisde ze naar Leiden om te studeren. ‘Toen ik er aankwam, was dat wel een cultuurshock. Hier zijn de mensen directer. En velen vinden alles buiten de Randstad de periferie van Nederland. Als je zegt dat je uit Doetinchem komt, krijg je reacties als: “Is dat Drenthe?”’

Kok komt daadwerkelijk uit Drenthe. ‘Ik woon nu in Den Haag, maar kom oorspronkelijk uit Beilen’, vertelt hij. ‘Dat ligt tussen Zwolle en Groningen, letterlijk in the middle of nowhere. Ik ben opgegroeid in een slagersgezin.’

Vanaf het begin van zijn studie had Kok al de ambitie om stage te lopen in de Tweede Kamer. ‘Ik heb bij een aantal partijen gesolliciteerd, en BBB vond ik de beste match. Ik ben het niet eens met alle standpunten maar er is een reden dat ik wel solliciteer bij BBB en niet bij GroenLinks.’

‘Ik was nooit zo geïnteresseerd in politiek’, bekent Kreeftenberg. ‘In verkiezingstijd keek ik altijd wel de debatten mee met mijn huisgenoten, en ik deed een stemwijzer. Maar in mijn derde studiejaar had ik veel tijd over en zocht ik een stage. Advocatuur trok me niet. Toen een beleidsmedewerker van BBB via via hoorde dat ik een stage zocht, benaderde die me. Ik dacht: de Tweede Kamer, best wel cool!’

Veel vrijheid

Kreeftenberg en Kok begonnen hun stage in september en blijven tot het zomerreces. ‘We krijgen veel vrijheid’, zegt Kok. Hij ondersteunt de beleidsmedewerkers en beheert de portefeuilles Justitie en Veiligheid en Defensie. ‘In het begin doe je maar wat en moet je veel zelf uitzoeken, maar daar leer je ook het meest van.’

Er zit veel variatie in de werkzaamheden. ‘Soms mag ik een debatspeech schrijven’, vertelt Kok. ‘Die gaat dan nog wel even langs de stagebegeleider. Er zijn weken, bijvoorbeeld rond Kerst, dat er niet bijzonder veel gebeurt, maar de week voor Prinsjesdag zat ik de hele week met mijn kop in de begrotingen.’

‘Ik mocht vanaf de eerste dag mee lunchen met Caroline, het was meteen gezellig’, vertelt Kreeftenberg, die een communicatiestage doet en de portefeuille Onderwijs, Cultuur en Wetenschap beheert. ‘Ik volg de debatten in de plenaire zaal en post Carolines inbreng op sociale media, ik werk mee aan campagnevideo’s en praat met belangenorganisaties en lobbyisten.’

Zo staat die middag een gesprek met het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) op het programma. Van BBB mag Mare ook aanschuiven, maar eenmaal bij de gesprekstafel aangekomen blijkt dat ISO niet wil dat er een verslaggever bij is. ‘Dan lijkt het net of we alleen met BBB overleg hebben en niet met andere partijen’, luidt de verklaring van de lobbyist.

De stagiairs mogen ook meeschrijven aan moties. ‘Je verwacht dat een Kamerlid dat doet en niet een stagiair’, zegt Kreeftenberg. ‘Hier kan dat, omdat we nog vrij klein zijn.’

Kok heeft al meegemaakt dat een motie van zijn hand werd aangenomen. ‘Dat is gewoon heel vet. De motie ging over de verdeling van politieagenten over het land. Ik mocht in het rekenkundig model duiken, dus de statistiekvakken in mijn studie waren toen erg nuttig. Het bleek dat de verdeelsleutel is gebaseerd op aannames die niet meer van deze tijd zijn. We hebben met de motie de minister van Justitie en Veiligheid gevraagd dat stelsel te herzien, wat ervoor moet zorgen dat regionale afdelingen meer geld krijgen.’

Bekakt

Hun omgeving reageert gemengd op hun stageplek. ‘Ik ken weinig studenten die iets met BBB hebben’, zegt Kreeftenberg. ‘Zeker bij rechten in Leiden zie je een bepaald type studenten, net iets bekakter zeg maar. Als je het daar over BBB hebt, komen daar niet veel positieve reacties op. Veel mensen weten niet dat het bij ons om veel meer draait dan boeren en het stikstofbeleid. Het gaat ook over studentenwelzijn, het bouwen van studentenwoningen en meer openbaar vervoer in de regio.’

Maar er is ook een groep die nieuwsgierig is. ‘Mijn dispuutsgenoten van Quintus zijn voornamelijk vrij links progressief. Op de borrel hebben we het doorgaans niet over politiek, maar als ik over mijn stage vertel zijn ze toch wel geïnteresseerd.’

Soms blijken de verschillen ook minder groot dan gedacht. ‘Een huisgenoot van me stemt GroenLinks. Toen we het een keer over stikstof hadden bleken we er toch minder tegenstrijdig over te denken dan we aanvankelijk dachten. En op een gegeven moment is het ook oké om te zeggen: jij hebt jouw mening en ik de mijne. Je bent vrienden, ongeacht wat je stemt.’

Ook onder de studiegenoten van Kok ‘leeft BBB niet zo’, zegt hij. ‘Er zijn best veel studiegenoten politiek actief, maar dan eerder bij een partij als het CDA. Maar de interesse in BBB komt nog wel, zeker als ze zien dat het een beter alternatief is voor het CDA. Mijn ouders vinden het sowieso heel vet dat ik hier zit. Ze hebben allebei op BBB gestemd.’

Gestrekt been

Het belangrijkste partijpunt volgens de stagiairs: meer aandacht voor de regio. ‘Ik zie bij mijn ouders en opa en oma wat er is gebeurd: het sluiten van het politiebureau, het verkleinen van het ziekenhuis, het wegvallen van de regiobus’, zegt Kok. ‘Dat doet die mensen pijn. Dit is de partij die dat wil verbeteren.’

‘Neem het openbaar vervoer’, zegt Kreeftenberg. ‘Als ik naar mijn ouders ga, moet ik altijd worden opgehaald vanaf het treinstation. Dat is een kwartier rijden.’

En het stikstofbeleid? ‘Ik vind dat we de stikstofuitstoot moeten reduceren’, zegt Kok. ‘Maar dat moet op de juiste manier gebeuren. Schreeuwen over uitkoop en harde doelen stellen met kritische depositiewaardes die uit de lucht zijn gegrepen, is niet the way to go.’

Vooral het mogelijke gedwongen uitkopen van boeren is hem tegen het zere been. ‘Je dwingt de bakker om de hoek ook niet te stoppen als het je niet zint. Als partij zeggen we: zet in op innovatie. Bovendien zijn er intussen genoeg boeren die er door alle regelgeving geen zin meer in hebben. Ze zijn vijftig procent van hun tijd bezig met administratie. Kijk eerst eens hoe ver je komt met vrijwilligheid, in plaats van er met gestrekt been in te gaan.’

Keerpunt

Hoe dan ook voelt de partij ineens een enorme verantwoordelijkheid. Met zeventien zetels in de Eerste Kamer moet BBB haar beloftes gaan waarmaken. ‘De verkiezingsavond in Bathmen in Overijssel was een keerpunt’, zegt Kok. ‘Je bent niet meer dat kneuterige éénzetelpartijtje in de Tweede Kamer. Er komt nu een stuk meer verantwoordelijkheid en aandacht bij kijken. Ik kan het nu niet meer over mijn hart verkrijgen om na een dispuutsavond bij mijn roeivereniging, Pelargos in Den Haag, brak op de fractie aan te komen.’

‘Het moment dat we hoorden dat we de grootste waren in Noord-Holland, was iedereen aan het springen en juichen’, zegt Kreeftenberg. ‘Iedereen was zo blij! Dat was heel bijzonder om mee te maken.’

‘Het was een de meest bizarre avonden van mijn leven’, zegt Kok. ‘De euforie was enorm. Er stond de hele avond een mierennest van camera’s om Caroline heen. Enerzijds was dat mooi om te zien, anderzijds wilde ik ook gewoon de grote baas kunnen feliciteren.’

‘Ik was de volgende dag niet brak hoor’, zegt Kreeftenberg. ‘Het was geen zuipfeest tot vijf uur, ik heb me netjes gedragen. Rond middernacht zijn we met de fractie naar een hotel in de buurt gegaan.’

Kok: ‘Toen ik de volgende dag in de trein terug naar Den Haag zat en de vlaggen weer goed zag hangen, dacht ik: hier doen we het allemaal voor.’