Achtergrond
Cleveringa de ‘Grootste Leidenaar’
De jurist en symbool van Leids verzet tegen de Duitsers prof.mr. Rudolf Cleveringa is door de lezers van Mare gekozen tot de ‘grootste universitaire Leidenaar aller tijden’. Nummers twee en drie zijn Christiaan Huygens en Johan Thorbecke.
donderdag 18 november 2004
Na een laatste aanval op zijn koppositie door Christiaan Huygens, de twee stonden zelfs korte tijd gedeeld op de eerste plaats, prijkte bij het sluiten van de stemming op woensdag om 13.00 uur de naam van prof.mr Rudolf Cleveringa boven aan de lijst van tien ‘grote Leidenaren’, als de ‘Grootste Universitaire Leidenaar aller tijden’.
Van de ruim zeshonderd geldige stemmen (totaal werd er zo’n achthonderd keer gestemd, maar daar zaten tientallen stemmen vanaf dezelfde computers bij voor één bepaalde kandidaat) kreeg Cleveringa er 17,5 procent. Natuurkundige Christiaan Huygens werd tweede met 16,9 procent en rechtsgeleerde Johan Thorbecke staat op de bronzen plaats met 13,5 procent.
De rest van de Top 10 wordt gevormd door Hendrik Lorentz (10,4 procent), Heike Kamerlingh Onnes (8,9 procent), Simon Stevin (8,3 procent), Erik Hazelhoff Roelfzema (8,1 porcent), Janus Dousa (6,6 procent), Herman Boerhaave (5,2 procent) en Piet Paaltjens (4,6 procent).
Aanvankelijk stond Janus Dousa - mede-oprichter van de universiteit, universiteitsbibliotheek en de hortus - enige tijd bovenaan. Hij werd echter al snel ingehaald door Cleveringa die een tijd lang in Johan Thorbecke zijn belangrijkste concurrent had. In de laatste week waren het bèta’s als Huygens, Lorentz en Kamerlingh Onnes die aan een opmars begonnen, maar uiteindelijk bleef Cleveringa ze allen voor.
R.P. Cleveringa verwierf zijn bekendheid niet zozeer als wetenschapper, maar als symbool van het verzet van de Leidse universiteit tegen de Duitse bezetter. Op 26 november sprak hij in het Academiegebouw zijn afkeer uit van de maatregel van de Nazi’s om joodse hoogleraren van de universiteit te verwijderen. De dag daarna brak er een studentenstaking uit en werd de universiteit gesloten. Cleveringa werd tijdens de oorlog twee keer gevangen gezet door de Duitsers.
Rector Breimer, Cleveringa’s pleitbezorger tijdens de door Mare georganiseerde verkiezing noemde de jurist ‘de verpersoonlijking van ons devies Praesidium Libertatis’. In een reactie zegt hij zeer verheugd te zijn. ‘Dit doet mij buitengewoon veel deugd. Hier blijkt uit dat de mensen die gestemd hebben op goede gronden hun keuze hebben gemaakt. Cleveringa past echt bij deze universiteit en is voor ons nog steeds van groot belang. Tot op de dag van vandaag dient hij als voorbeeld. Daarom herdenken we ook nog ieder jaar op 26 november zijn optreden, en niet alleen in Leiden, maar overal ter wereld waar groepen Leidse alumni bijeenkomen.’
Bij de Rechtenfaculteit, waar Cleveringa in de oorlog decaan was, kennen de meeste studenten de winnaar vooral van straatnaambordjes. Vierdejaars Nicolaas Huppes: ‘Ik ken alleen het Cleveringa-instituut. Wat hij heeft gedaan, is me helemaal ontgaan.’ Katja Logtenberg, vierdejaars rechten, na een geheugenopfrissing: ‘Het is wel erg dat ik niet wist wie hij was. Maar nu vind ik het terecht dat hij heeft gewonnen. Hij heeft niet alleen wetenschappelijk, maar ook sociaal veel betekent.’ Rechtenstudent Marthe Baan: ‘Je hebt hier vlakbij het Cleveringaplein. En pas tijdens een college rechtsgeschiedenis van professor Zwalve ging het over hem. Dat hij het belachelijk vond dat de Joodse professor Meijers weg moest. Ja, hij is dus wel terecht de winnaar.’
Zesdejaars Dennis Kulk kent hem van de Cleveringaplaats. Na een stoomcursus: ‘Nu je dat zegt, ja, hij heeft voor een goeie cause gestreden. Dus die uitslag is verdiend.’ Rechtenstudent Iliass Akchich weet wel spontaan wat Cleveringa deed: ‘Hij steunde de joden tijdens de oorlog. Hij heeft terecht gewonnen vind ik.’ Zijn studiegenoot Aldim kent Cleveringa niet. Wie is wat hem betreft de grootste Leidenaar? ‘Je hebt die voetballer van NAC, Jeffrey van As, die komt volgens mij ook uit Leiden.’ (mmv Arjen van Veelen)