at wilde toenmalig staatssecretaris van Onderwijs, Sander Dekker, graag weten. Hij vroeg in mei vorig jaar de Koninklijke Nederlandse Academie der Wetenschappen (KNAW) om uit te zoeken hoe je die maatschappelijke impact van onderzoek in kaart kan brengen. Zij publiceerden deze week een rapport met adviezen, en een aantal slagen om de arm.
Want er is niet één manier waarop je maatschappelijke impact meet: je kan kijken wat een onderzoek op korte termijn oplevert, zoals een x-aantal publicaties of een nieuw vaccin. Maar langdurige impact –zoals of een vaccin er ook voor zorgt dat de kindersterfte daalt- is moeilijker te zien, en vaak pas op lange termijn zichtbaar.
Andere soorten impact zijn helemaal niet in cijfers te vatten, maar wel waardevol, waarschuwt het KNAW. Replicatiestudies, bijvoorbeeld, die testen of de resultaten van andere onderzoeken stand houden bij herhaling. Of bij de ontwikkeling van een geneesmiddel, worden ook veel experimenten uitgevoerd die niet werken, en dus niet gebruikt worden in het medicijn. Niet heel glamourous, maar wel belangrijk: ‘De aandacht voor maatschappelijke impact van wetenschappelijk onderzoek moet er niet toe leiden dat dit soort onderzoek in gevaar komt’, aldus de KNAW. De methodes zijn daarnaast nog in ontwikkeling, schrijft het KNAW.
De ‘meest verfijnde’ daarvan zijn zo arbeidsintensief, dat ze de minister waarschuwen het ‘in kaart brengen van impact’ niet het daadwerkelijke onderzoek te laten overschaduwen. De overheid kan meer doen met de data die al beschikbaar is, suggereert de organisatie.
Voor onderzoeken die nog gedaan moeten worden, schrijven wetenschappers in hun subsidieaanvraag vaak wat de maatschappij eraan heeft. Dit is bij veel projecten niet van tevoren te meten, zegt de KNAW. Wel kunnen wetenschappers bij het aanvragen van financiering manieren bedenken om de maatschappelijke impact te vergroten, aldus het rapport.
Het koppelen van financiering aan impact vindt de organisatie overigens een slecht idee. Dat leidt namelijk tot ‘het stimuleren van onderzoek met een kortetermijnperspectief of het rooskleuring in kaart brengen van maatschappelijke impact’. Niet doen dus, adviseren ze het ministerie. AK