Cultuur
'Eyckhof 0.04 is ground zero'
In Wij, de mens probeert Frank Westerman te ontdekken wat de mens de mens maakt, en hoe we verschillen van andere diersoorten. Hij beschrijft zijn bevindingen aan de hand van zijn gastschrijvers­colleges aan de Leidse universiteit.
donderdag 11 oktober 2018
Replica van schedel homo floresiensis © Naturalis

Door Susan Wichgers Dinsdag was de boekpremière in de Leidse Schouwburg. Dertien studenten die in 2016 de colleges van Frank Westerman hebben gevolgd, figureren in het verhaal onder hun eigen naam. Studente Mariëlle Selser (41) kreeg het eerste exemplaar uitgereikt op het podium. ‘Ik wist niet dat we een rol zouden spelen, maar als je zijn eerdere boeken leest, weet je dat de making of er vaak in zit’, vertelt ze. ‘Superleuk om je eigen geschiedenis terug te lezen.’

De studenten figureren namelijk niet alleen; ze hebben ook actief meegewerkt aan het onderzoek. Westerman vergelijkt de studenten met een rechercheteam op een zaak. Ieder had een andere taak in het onderzoek.

Als opdracht liet hij de studenten een reportage schrijven over de tocht naar het Limburgse dorpje Steyl, waar pater Theodoor Verhoeven woonde, die in een Indonesische grot botten vond van een rat zo groot als een hond en een olifant zo klein als een pony. In diezelfde grot werd later een skelet gevonden van een oermens van amper een meter groot: de Floresmens. Daarmee beginnen de colleges en daarmee de zoektocht naar de mens in het boek van Westerman.

Het verhaal maakt grote sprongen in tijd en ruimte, maar het ‘basiskamp’ is de Eyckhof, waar hij de colleges gaf. ‘Lokaal 0.04 is ground zero’, verklaart Westerman. ‘Het verhaal waaiert helemaal uit, maar keert daar altijd terug.’

Zelf omschrijft hij Wij, de mens als een documentaire op papier. Stukjes van de reportages van zijn studenten komen ook terug in het boek. ‘Daardoor had ik niet alleen mijn eigen waarneming maar ook die van hun, parallel aan de mijne: verschillende camerastandpunten.’

Het idee voor een verhaal in deze vorm ontstond al bij het tweede werkcollege. ‘Ik dacht: dit is goud. De studenten gaven mij weerwerk.’ Westerman gaf ze eerst fictieve namen in de drukproef. Die mailde hij rond met de vraag of ze zichzelf herkenden, en of ze onder pseudoniem wilden blijven. ‘Gelukkig wilde iedereen onder hun eigen naam.’

‘Ik vond het geen probleem’, zegt Bob Pierik (24, filosofie). ‘Het idee dat we personages zouden worden leefde tijdens de colleges al, alleen wist ik niet in welke hoedanigheid we zouden worden opgevoerd.’ Na het semester van de gastschrijver had Pierik niks meer over het boek gehoord, tot de mail met de drukproef.

In tegenstelling tot Selser, die ook na de colleges nog betrokken is geweest: ‘Ik was veel te nieuwsgierig.’ Westerman is ‘echt trots’ op de studenten. ‘Wij, de mens was mijn meest ambitieuze project tot nu toe. En de eerste tien weken stond ik samen met de studenten aan de wieg van dit boek.’

Frank Westerman

Querido Fosfor

284 pgs, € 20